Μετάβαση

Εισδύω εντός μου με αργές απλωτές κι οξυγόνο αμφίβολο
σαν δύτης αμέριμνος σε ανέγνωρη θάλασσα.
Αναμνήσεις θολές προσεγγίζουνε πλάι μου
μου συστήνουν το κύμα κι αναδείχνουν αμήχανα
τις φθαρτές μοιρασμένες μας λύπες που μονάζουν στ’ αζήτητα.
Δεν ζητώ εξηγήσεις. Συμφιλίωση μόνο∙ 
να καθίσω μαζί μου, να κοιτάξω στα μάτια τον απέναντι άλλο μου,
να γνωρίσω καλά τις αόρατες λέξεις που στηρίζονται στ’ άπειρο
και φλερτάρουν - τις νύχτες - μαζί μου. 

Με χαράσσουν οι μνήμες
από πάθη ευήλια   
που αρνήθηκα.


Τάκης Τσαντήλας

Φλοίσβισμα

Άκου, κορίτσι εσύ,
θεά ζηλευτή
και θεά απονύχτερη
ξακουστή των μυχών
και των μύθων
με τα άνθη του ήλιου
στο άμωμο βλέμμα σου,
το φλοίσβισμα άκου
που γεννά η ορχήστρα των άστρων
–για σένα
στα πέλαγα 


Τάκης Τσαντήλας

Η ραψωδία των όπλων

Ο πόλεμος είναι το ακατανόητο μίσος
που φοράει στολή
και σπέρνει τον τρόμο.
Ο καθρέπτης που σπάει
και μέσα του βλέπεις
την ιστορία
τη μνήμη
το ασύνορο μέλλον
να θρηνούν
καθώς αναδύεται άκαμπτη
και ψυχρή
η ραψωδία των όπλων. 

Οι πόλεμοι δεν είμαι μόνο στρατηγοί και στρατιώτες.
Κυρίως είναι βλέμματα που κοιτάνε δίχως να βλέπουν.  


Τάκης Τσαντήλας 

* Πίνακας: «Τα νέα του πολέμου» Louisa Starr Canziani, 1900

«Αντάρτης στίχος» του Τάκη Τσαντήλα. Ανάλυση από τη Βάσω Καραγιάννη.

Υπάρχει λόγος / ν’ ανιχνεύεις στίχους / στο σκοτάδι
ένας αντάρτης στίχος να βρεθεί / ίσως φωτίσει με τη λάμψη του / το σύμπαν

Από τον τίτλο ακόμα ο Τάκης Τσαντήλας μάς συστήνει τον «αντάρτη στίχο» Ένας στίχο ανυπότακτο και ελεύθερο που αμφισβητεί, αντιστέκεται και δεν υποτάσσεται.
«Υπάρχει λόγος / ν’ ανιχνεύεις στίχους / στο σκοτάδι»
Έναν στίχο που παλεύει απέναντι στο σκοτάδι,  κυριολεκτικά ή μεταφορικά, ενάντια δηλαδή στην άγνοια, στη σιωπή, στο φόβο, στη λήθη.

Ο ποιητής θέτει ευθύς εξαρχής ένα υπαρξιακό και αισθητικό ερώτημα: αξίζει να ψάχνεις στίχους μέσα στο σκοτάδι; Η απάντηση είναι έμμεση, μα σαφής: ναι, γιατί ενδέχεται να βρεθεί εκείνος ο ένας, ο ξεχωριστός, «αντάρτης» που θα φωτίσει.
«ένας αντάρτης στίχος να βρεθεί / ίσως φωτίσει με τη λάμψη του / το σύμπαν» 

Η λάμψη του στίχου είναι αντίστοιχη του φάρου, του άστρου, της αλήθειας. Η λέξη ίσως κρατά την αβεβαιότητα, όμως δεν ακυρώνει την ελπίδα. Το σύμπαν λειτουργεί εδώ ως υπερβολή, αλλά όχι δίχως νόημα: ένα ποίημα μπορεί να διασαλεύσει την αταραξία του κόσμου, να ανατρέψει μια αίσθηση παρακμής, ανελευθερίας και κοινωνικής αδράνειας.

Ο λόγος του Τάκη Τσαντήλα είναι ουσιώδης και φειδωλός. Λιτός και πυκνός. Η λέξη «ανιχνεύεις» παραπέμπει σε ερευνητή ή περιπατητή. Δεν υπάρχουν κραυγές, μα η ένταση είναι εκεί, στο «ανιχνεύεις», στο «σκοτάδι», στον «αντάρτη» και υποδεικνύει πως ένας στίχος μπορεί να λειτουργήσει υπονομευτικά, λυτρωτικά, αποκαλυπτικά, επαναστατικά.
Είναι ο στίχος που δεν φοβάται να συγκρουστεί  και να εναντιωθεί στο ρεύμα, γι’ αυτό είναι και «αντάρτης». Που αναδύεται από την αφάνεια για να φέρει κάτι που λυτρώνει και αφυπνίζει.
Είναι αντάρτης: δεν υπηρετεί την καθιερωμένη γλώσσα, δεν γράφεται για να «ευχαριστήσει» ή να ενταχθεί. Αποσπάται από τον συμβατικό ποιητικό λόγο, δεν συμπορεύεται με τις εκάστοτε νόρμες, στοχεύει όχι στην τέρψη, αλλά στην αφύπνιση.

Ο Τάκης Τσαντήλας με τον «αντάρτης στίχο» του, συνοψίζει την ποιητική ηθική ως μια βαθιά αντισυμβατική, λιτή και ασκητική, συνειδητά ανατρεπτική, με απόλυτη πίστη στην αξία του αυθεντικού λόγου.

Βάσω Καραγιάννη – Φιλόλογος
11 Ιουνίου 2025

Αναδιάταξη

Καιρός για αναδιάταξη
της συνείδησης
της συναίσθησης
της ευαισθησίας μας 

Να δούμε ξανά ποιοι είμαστε
πόσοι είμαστε
γιατί είμαστε
αν πράγματι είμαστε 

Να αναμετρηθούμε με την αδράνεια
τις φοβίες
τις συστολές
τις σιωπές
τις απουσίες μας 

Να προσεγγίσουμε τους ανέμους των αποκλεισμένων κι αόρατων
να ανοιχτούμε στο κύμα μαζί τους
ν’ αφουγκραστούμε τους αχούς και τους ψιθύρους τους
να δούμε κατάματα τη βροχή που κυλάει στο βήμα
στο βλέμμα
στο μέσα τους 

Να επανασυνδέσουμε το τίποτα με το όλον
το ελάχιστο με τ’ απέραντο
τη χαρά με την προσφορά
τη δικαιοσύνη με την πολυχρωμία 

Αρνούμενοι να υποταχτούμε στον κυνισμό της αναίδειας
της ευτέλειας
της αλαζονείας 

Στα ίδια μέρη να ξαναχαθούμε
ακτιβιστές της ομορφιάς  
της χειραφέτησης
της ελευθερίας 

ως την τελική ήττα


Τάκης Τσαντήλας

Το τέρας της υποταγής

Το τέρας δεν φοράει πάντα μπότες∙
σαν χαμαιλέοντας αλλάζει χρώματα,
φοράει μάσκα υπακοής
στο σκοτεινό του πρόσωπο,
την καλογυαλισμένη του γραβάτα
και περπατά ανάμεσά μας
ρητορεύοντας.

Όσο θ’ αρνούμαστε να το δούμε
κι απομακρυνόμαστε απ’ τα τοπία της ευθύνης,
η ιστορία θα επιστρέφει αμείλικτη,
δεικνύοντας, για πολλοστή φορά,
πως η υπακοή, στον κόσμο των τεράτων,
είναι ψέμα
είναι αίμα
είναι υποταγή. 

Το τέρας βρυχάται, κι είναι εδώ
γιατί εμείς λείπουμε.
Είναι ίσως το κάτοπτρό μας
όταν σιωπούμε,
όταν κωφεύουμε,
όταν απέχουμε,
όταν βαθιά στον καναπέ μας βυθιζόμαστε. 

Όσο οι ευαισθησίες μας θα αδρανούν
κι οι αγωνίες μας θα εξαντλούνται
στα μικρά και ασήμαντα,
τόσο το τέρας θα κραυγάζει,
θα καγχάζει,
θα μας μοιάζει. 

Θα μας καταπιεί.


Τάκης Τσαντήλας 

Συνάντηση

Φιλονικώντας
όλη νύχτα
με τη θύμηση
αίφνης με το ξημέρωμα
σκοντάφτω πάνω
σ’ ένα έγκαυλο
κι αλλοπαρμένο 
ποίημα 


Τάκης Τσαντήλας

Σεπτός πειρασμός

Έτσι να ραίνουν τα ποιήματα 
Σαν βροχές ποθεινές
που διασπούν τις σιωπές
και ποτίζουν τα άνθη 
Σαν ρανίδες ασύχαστου πάθους 

Ν' αραιώνουν τα σύννεφα 

Ν' αγκαλιάζει ο σεπτός πειρασμός το κορμί
και να σμίγουν στην άμμο 

 ΥΓ: Εσύ, η λυγμική ανάσα του απείρου
κι εγώ, ο έσχατος εξόριστος του παράδεισου 


Τάκης Τσαντήλας 

Καρφιά στο χρόνο

Θα ‘ρθει η στιγμή
που τα καρφιά των ενοχών   
που σιωπήσαμε  
θα μας τρυπούν  
βαθιά
βαθύτατα 
μες στη συνείδηση 
ως διαρκές και ανεπούλωτο
συλλογικό της μνήμης
τραύμα 


Τάκης Τσαντήλας

Είμαι εδώ και είμαι όλος

Στάζουν ξανά οι τοίχοι δίπλα μου
με αίμα που δεν έζησα
και δάκρυ ενός άλλου
τόσο γνωστού
και τόσο ξένου 

κόντρα στο άνεμο
ανάβω φως για συντροφιά
να απαλύνει τις βροντές
να κατευνάσει - έστω λίγο - τη βροχή
που αδυσώπητη κυλά
στα πετρωμένα βλέμματα
μικρών αόρατων παιδιών

αδυνατώ πια να χαρώ
με πλίνθους λήθης
και μυθεύματα
κι αν με ρωτάς αν, είμαι καλά∙
ναι, καλά είμαι
γεμάτος γάζες 

είμαι εδώ
και είμαι όλος


Τάκης Τσαντήλας

Αέναος κύκλος

Το όλον και το τίποτα της νοσταλγίας
της φαντασίας
της προσμονής
και της θύμησης
δεν είναι τίποτα άλλο
παρά ένας αέναος κύκλος
μιας συνεπούς ασυνέπειας

Των μύθων
των οίστρων
 και των έγκαυλων αγγιγμάτων


Τάκης Τσαντήλας 

Μύηση στο αόρατο

Σαν μελωδία
σε ονειρική παραλία
σαν ασπασμός
σε σκήτη που καίει 
κερί αναλλοίωτο   
σαν όνειρο
που αφυπνίζει αισθήσεις

με καλοσύνη πολύδωρη
να προχωράς στους αιώνες
ως μύστης θαυμάτων

να καταγράφεις τ’ αόρατο 


Τάκης Τσαντήλας

Art: Pablo Picasso

Αυτοεξόριστοι

Τα χρόνια 
που περάσαμε μαζί
αυτοεξόριστοι  
στ’ ακρογιάλια των άστρων
ενώνουν τα θαύματα
και τα τραύματα
με μια σιωπή που συνθλίβει    
καθώς τριγυρίζει  ρακένδυτη 
βαθιά
μέσα στη νύχτα  
 
Κι είναι μακρά
πολύ μακρά
η μέσα νύχτα μας
τώρα που η φλόγα σέπεται 
κι η μνήμη ξεθωριάζει   


Τάκης Τσαντήλας

Κριτική αποτίμηση της πρώτης ποιητικής συλλογής της Γιώτας Τριανταφύλλου «Κατάθεση ψυχής»

«Κατάθεση ψυχής» είναι ο τίτλος της πρώτης ποιητικής συλλογής της Γιώτας Τριανταφύλλου και ο εύγλωττός αυτός τίτλος μάς προδιαθέτει εξ αρχής για μια αρκετά βαθιά κατάδυση στα συναισθηματικά τοπία της ποιήτριας. Να πούμε βεβαίως πως η ποιητικά αυτή συλλογή υπογράφεται από τις εκδόσεις «διάνοια» το 2021 και η εικονογράφηση από το Άγγελο Κορδογιάννη.  

Βουβός πόνος  

Μάζωξε ο πόνος και ο χρόνος
σαν σ’ αστραπή!
Βουβός ο πόνος
βουβός κι ο χρόνος, ζωή! 
Ξωμείναμε στη σκιά σου, άκαμπτοι.
Λυγάει το καλάμι ζωή.
Λυγάει γιατί μπορεί, όταν μπορεί
το λόγο να βρει! 

Η «κατάθεση ψυχής» της Γιώτας Τριανταφύλλου συγκροτείται γύρω από μια εξομολογητική, βαθιά εσωτερική φωνή. Ο ποιητικός λόγος μοιάζει να ανασύρεται από υπόγειες διαδρομές της μνήμης και του συναισθήματος, χωρίς να καταφεύγει σε ρητορική ή τεχνητή λογοτεχνικότητα. Είναι ανθρώπινος, απλός, βιωματικός, με φόντο μελαγχολικά και μοναχικά τοπία.

Ανθρώπινες σχέσεις 

Προχωρήσαμε μαζί
και φτάσαμε μόνοι
στον ίδιο δρόμο.
Σμιλέψαμε το ίδιο μονοπάτι
και το χωρίσαμε στα δύο.
Ματώσαμε άδικα, από την αρχή
ματώσαμε και ας ξέραμε,
οικειοθελώς πήγαμε
και ας μην είμαστε εμείς που ορίζουμε
το δρόμος μας πάντα. 

Ο λόγος της είναι άμεσος και συναισθηματικός, χωρίς στόμφο, λιτός αλλά διαπεραστικός, δομημένος γύρω από έναν γνήσιο υπαρξιακό στοχασμό και απευθύνεται σ’ έναν αναγνώστη συναισθηματικά ενεργό, που έχει περάσει μέσα από παρόμοιες εντάσεις και μπορεί να βρει, στους στοχασμούς της, καθρέφτη και συντροφιά. Οι Ανθρώπινες σχέσεις» αγγίζουν την ουσία της συνύπαρξης, της κοινής πορείας και τελικά της απόστασης που γεννιέται μέσα στην ανθρώπινη σχέση. 

Απουσία 

Δίνουμε και απουσιάζουμε
όταν είναι η σειρά μας.
Σιωπούμε.
Γαντζωμένοι στην αδικία
που κάναμε σημαία μας. 
Αμελήσαμε να είμαστε εκεί. 
Ανέτοιμοι να χωρέσουμε,
γίναμε τυφλοπόντικες.
Ποθήσαμε, δεν πήραμε,
χωρίς να δούμε
ότι λείπαμε.  

Η «Απουσία» είναι μια εξαιρετικά εύστοχη ποιητική αποτύπωση του ελλείμματος παρουσίας στις ανθρώπινες σχέσεις. Φέρει υπαρξιακή βαρύτητα και διαθέτει λιτότητα που τονίζει την εσωτερική σύγκρουση.
«Δίνουμε και απουσιάζουμε»
Ο τόνος είναι εξομολογητικός και σχεδόν κατηγορητικός προς το “εγώ”, κάτι που δείχνει ενδοσκόπηση. Η γλώσσα είναι απλή, με πυκνές έννοιες, και δίνει χώρο στον αναγνώστη να βιώσει την απόρριψη, την αποτυχία, την απουσία.
 
Καθρέφτης 

Γυμνά χέρια, κρατούν μυστικά.
Κρυφοκοιτάνε στα σκοτάδια του χρόνου.
Σιγανή μελωδία, κερνά,
το λουσμένο με νιότη, μονοπάτι τους. 
Κακοτράχηλους δρόμους
ανηφορικούς διασχίζουν, 
λαβύρινθους κάθε λογής,
τα πάνε σε σκοτεινά γκαλντερίμια.
Κλαίει το αύριο στην παγωνιά του καθρέφτη.
Μετανιωμένο το είδωλο, θέλει να γυρίσει,
κάθε στιγμή, απ’ την αρχή να ζήσει! 

Ο «Καθρέφτης» είναι ένα στοχαστικό ποίημα με έντονη μεταφορικότητα, το οποίο κινείται ανάμεσα στη μνήμη, τη νοσταλγία και την αυτογνωσία. Μοιάζει με εσωτερικό μονόλογο, απόλυτα εστιασμένο στη συνείδηση του υποκειμένου. Ο καθρέφτης στο τέλος λειτουργεί καθοριστικά, όπως ένα ψυχολογικό σοκ. Φέρνει την αλήθεια, με όλα τα βάρη της. 

Φιλί   

Πόθησε να γιατρεύει χαραγμένες πληγές,
στις σάρκες ψυχών!
Ν’ αγγίξεις στιγμές, με νοτισμένο χάδι
κι άλλες σαν χείμαρρος να πνίξει το διάβα!   
Αφουγκράστηκε, το γοερό του κλάμα
πριν ακόμη καταλάβει πώς ήταν δικό του.
Στάθηκε αργά στα πονεμένα χείλη, να παρηγορηθεί.
Συγχώραμε, άργησα…
Είπε! 

 Η Κατάθεση ψυχής» δεν είναι απλώς ένας τίτλος· είναι κυριολεκτική πράξη. Μια πράξη εσωτερικής αποκάλυψης κι εξομολόγησης. Στην πρώτη της αυτή ποιητική συλλογή, η ποιήτρια καταθέτει μια στιβαρή και ευάλωτη ταυτόχρονα ποιητική φωνή, που αρθρώνεται με ειλικρίνεια και βάθος, μακριά από επιτήδευση και εντυπωσιασμό.
 
Βλέμμα μπροστά 

Μονότονο χρώμα ο γυρισμός.
Άλλοθι, στην εχθρική συμφιλίωση που συνταιριάσαμε
στην ξεχασμένη απλότητα της μοναξιάς.
Μεγαλόπρεπο χάρισμα Φθινοπώρου, η αμφιβολία,
στην άδεια ζωή μας, υποθάλπει λύπη.
Βλέμμα μπροστά σε άβγαλτες ώρες,
φθαρμένες στο τίποτα του χρόνου,
σε οδούς, αναμνήσεις!
Αναπολεί, ευωδιές λουλουδιών σε ακροποταμιές,
χωρίς το γκρίζο του δρόμου, με τόσες λακκούβες,
άναρχα,
βγαλμένες από θλιβερό κάδρο. 

Υπάρχει ισχυρή δραματουργική ένταση ανάμεσα στο «βλέμμα μπροστά» και τη «φθορά», τη «λύπη», την «απλότητα της μοναξιάς».  Αυτή η ένταση παράγει μια ουσιώδη υπαρξιακή δυναμική: το βλέμμα προς το μέλλον δεν είναι αισιόδοξο αλλά νοσταλγικά μελαγχολικό. Η ποιήτρια δεν προσπαθεί να εντυπωσιάσει με λέξεις, αλλά να επικοινωνήσει έναν βαθύ, ανθρώπινο καημό, πως στις ανθρώπινες σχέσεις, ακόμα κι όταν ξεκινάμε μαζί, μπορεί να καταλήξουμε μόνοι, όχι πάντα από επιλογή. 

Γράμμα ζωής 

Μυστική δίοδος, με πραμάτειες ονείρου,
χαραγμένη σε γραμμή ζωής.
Νεοφερμένα τρόπαια, σε ζωές δυνάστες.
Λυγάς!
Ριψοκινδυνεύεις με αγωνία αιχμαλώτου χαρές
κ’ ονειρεύεσαι λύπες,
ικανές να πεισμώσουν τα όρια. 

Η γραφή της είναι άμεση, μελαγχολική αλλά όχι μεμψίμοιρη, και χαρακτηρίζεται από μια αίσθηση εσωτερικής αντίστασης απέναντι στη φθορά. Εικόνες από τη φύση συνομιλούν αρμονικά με τα συναισθηματικά της τοπία. Παρά την εμφανή πρωτοπορεία στο ποιητικό της ταξίδι, διακρίνεται μια γλωσσική ωριμότητα και μια διάθεση φιλοσοφικού στοχασμού, στοιχεία που προοιωνίζονται έναν λόγο με εξελικτικό βάθος και αυθεντική αναζήτηση. Το «Γράμμα ζωής» μοιάζει με ένα απόσπασμα εσωτερικής ομολογίας, αλλά και βαθιά έντιμο ως προς την καταγραφή του ψυχικού τοπίου. Δεν προσφέρει λύσεις, αλλά στέκεται μέσα στην παλινδρόμηση του ανθρώπου που ονειρεύεται και λυγίζει, που νικά στιγμιαία και νιώθει αιχμάλωτος. Η ποιήτρια είναι εμφανές πως διαθέτει λεπτή ποιητική ευαισθησία, με έφεση στις υπαρξιακές εκφάνσεις του εαυτού, αλλά και στη μεταφορά της ψυχικής εμπειρίας σε λεκτικά σχήματα που αντέχουν την πολλαπλή ανάγνωση. 

Καλοκαιρινό λουλουδάκι 

Ήμουν…
Μικρό λουλουδάκι,
Καλοκαιρινό
με διάφανα πέταλα
και τεντωμένες κεραίες... 

Αυτό ήμουν!
Αχνό χρώμα. Ίδιες ρίζες! 

Το «Καλοκαιρινό λουλουδάκι» παρά τη μικρή του έκταση, είναι ιδιαίτερα ευσύνοπτο και φορτισμένο, προσφέροντας μια λυρική αυτοβιογραφία σε συμπύκνωση. Το ποίημα μιλά με απλότητα και διαφάνεια, αλλά πίσω από αυτή την απλότητα υπάρχει ένας κόσμος εσωτερικών συνδηλώσεων.
Το λουλούδι είναι καλοκαιρινό, δηλαδή συνδέεται με ζεστασιά, φως, ζωή, αλλά και παροδικότητα.
Ο τελευταίος στίχος «Ίδιες ρίζες!» φέρνει ένα υπόγειο αίσθημα συνέχειας ή προέλευσης: όσο κι αν έχει αλλάξει ή μαραθεί αυτό το λουλουδάκι  οι ρίζες του παραμένουν ίδιες. Υπάρχει δηλαδή μια σταθερότητα στην ταυτότητα, παρά τη φαινομενική φθορά ή την αλλαγή. 

Η Κατάθεση ψυχής είναι, τελικά, μια ποιητική χειρονομία συνάντησης με τον εαυτό και τον άλλον. Είναι μια φωνή που, ενώ ξεκινά δειλά, αποκτά βάθος και διάρκεια. Μια υπόσχεση συνέχειας για έναν ποιητικό λόγο που έχει ήδη λόγο ύπαρξης.
Η ποίησή της Γιώτας Τριανταφύλλου διαμορφώνεται όχι ως λογοτεχνική φιλοδοξία, αλλά ως ανάγκη ύπαρξης. Υπάρχει στο έργο της ένα ήθος εσωτερικής λιτότητας, μια ευγένεια που διαπερνά ακόμη και τις πιο δραματικές της εικόνες. Με την «κατάθεση ψυχής», η ποιήτρια δίνει στον αναγνώστη μια γραφή, καθαρή κι ανεπιτήδευτη, έτοιμη να συναντήσει άλλες ψυχές που γνωρίζουν, που θυμούνται, που ακόμα προσδοκούν. Και μέσα από αυτή τη συνάντηση, η ποίηση βρίσκει τον αληθινό της προορισμό. Να μας ενώνει στον αέρα και στο φως.

Τάκης Τσαντήλας - 05.05.205

Διαυγές και αφίμωτο

[...] Και, παρά τις πικρές ματαιώσεις μας
παραμέναμε όρθιοι.
Χορευτές με τ’ απέθαντο 
και φορτίζοντας με βιολιά νοερά
το απείθαρχο μέσα μας
επιστρέφαμε. 

Επιστρέφαμε στις συνάξεις
των ανθών και των άστρων 
και γκρεμίζοντας, του παρόντος,
δυσάλωτα τείχη
στήναμε γέφυρες με το μέλλον. 

Μ’ ένα μέλλον διαυγές και αφίμωτο 
που η προσηνής ζεστασιά της σελήνης 
παρεισφρέει στα όνειρα
ψηλαφίζοντας απαλά τους λυγμούς 
των ευάλωτων.

                           Λευτεριά στα οράματα.
                     Στις ισχνές συνειδήσεις μας.
                Στις σεπτές ψευδαισθήσεις μας. 

t_t  /  Διαυγές και αφίμωτο

* Πίνακας: Νικηφόρος Λύτρας 

Ποιητές

Οι ποιητές
μοναχικοί και απροσάρμοστοι
ακτιβιστές της χαραυγής και της ανάστασης
βάζουν φωτιά στ’ αμετακίνητα
φιλονικούν με τ’ αναπόδεικτα
βγάζουν σκουριές από τα αγάλματα
αγκαλιάζουν τα έρημα
ανάβουν το τζάκι εντός μας
και μας φιλεύουν με χόβολη
και ψωμί ζυμωμένο στο μέλλον


Τάκης Τσαντήλας 

Αλκυονίδες μνήμες  /  Εκδόσεις Οιωνός  /  2011 

Δεήσεις των άστρων

Κατοικείς παντού.
Σε αισθήματα έμπλεα
που ανθίζουν ζωοδότρες ανάσες
και ηδύφωτα ποιήματα.
Σε ναούς μυθικούς
που τελούνται δεήσεις των άστρων
και υμνούνται - των αβρών αγγιγμάτων -
τα θαύματα.
Στο αχειροποίητο πάθος της πένας
που ανάβει αέναους λύχνους
και χαράσσει το χθες και το πάντα
στις αιθρίες του τώρα.


Τάκης Τσαντήλας 

Αποθυμιά

Η αποθυμιά κόμπος ασύχαστος
στην αποβάθρα για το άγνωστο
κι η μοναξιά να πεταρίζει ξάγρυπνη
στο αχανές τ' ουρανού
όπου γαλάζιο απέραντο εκτείνεται
και συναντά φεγγάρια άσβεστα
μέσα στις κολυμπήθρες των ματιών σου.


Τάκης Τσαντήλας 

Ανιχνεύοντας ουρανό  /  Εκδόσεις Οιωνός  /  2008

Με τα μάτια της ψυχής

Κλείσε τα μάτια στο σκοτάδι
δες με τα μάτια της ψυχής τον άνεμο
και το φεγγάρι
που 'ναι ολόγιομο απόψε

Δες με
από μακριά σου γνέφω
απ' τα κατάβαθα της θύμησης∙
από το μέλλον

Δες με
και αναπόλησε εκείνες τις στιγμές
τις μακρινές
τις άφαντες
που προκαλούσαμε τα κύματα
με τα παράτολμα βυθίσματα

Ποιήματα υφαντά σχεδίασε
στον αργαλειό της ψυχής σου
κι ανίχνευσε με προσοχή
την ποθεινή προσέγγιση στον ήλιο
μην και καεί από το πάθος σου
από τη λάμψη που πυροδοτεί
το φωτισμένο πρόσωπο σου

Την ανάσα μου άκου
την πάντερπνη μελωδία των άστρων
τον ξέφρενο χορό μέσα στα σπλάγχνα μου
την υγρασία των ματιών μου


Τάκης Τσαντήλας 

"Αξίωμα" του Τάκη Τσαντήλα. Ανάλυση από την Βάσω Καραγιάννη

«Πιότερο
κι από την ίδια τη ζωή ακόμα
έχει αξία
ο τρόπος που την ανασαίνουμε» 

Το μικρό αυτό και λιτό υστερόγραφο αποτυπώνει στίχους που είναι πολύ βαθιοί και φιλοσοφικοί, και αγγίζουν την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης και της σχέσης μας με τη ζωή. 
Η επιλογή της λέξης "ανασαίνουμε" είναι μια πρόσκληση προς τον αναγνώστη να ζήσει τη ζωή του με πλήρη επίγνωση και παρουσία.
Η λέξη "πιότερο" υποδηλώνει κάτι που έχει μεγαλύτερη σημασία ή αξία από κάτι άλλο. Εδώ, ο ποιητής υποστηρίζει ότι υπάρχει κάτι που ξεπερνά σε αξία ακόμα και την ίδια τη ζωή.
Ο "τρόπος που την ανασαίνουμε" αναφέρεται στον τρόπο που βιώνουμε, αντιλαμβανόμαστε και ζούμε τη ζωή μας. Δεν είναι μόνο η ύπαρξη μας που έχει σημασία, αλλά ο τρόπος που την εκδηλώνουμε και την αντιμετωπίζουμε.
Η αναπνοή είναι βασική λειτουργία της ζωής, αλλά εδώ χρησιμοποιείται μεταφορικά για να δηλώσει τον τρόπο που "περνάμε" και "ζούμε". 
Το υστερόγραφο έχει έντονη ποιητική δύναμη. Είναι λιτό, χωρίς περιττά τεχνάσματα. Χρησιμοποιεί μια ισχυρή μεταφορά την αναπνοή. Έχει ρυθμικότητα.
Δεν έχει σημασία μόνο να ζούμε, αλλά πώς ζούμε. Η αναπνοή είναι σύμβολο της βαθιάς επίγνωσης και της αυθεντικής βίωσης της ζωής. Το ποίημα μας καλεί να ζούμε συνειδητά, να δίνουμε αξία σε κάθε στιγμή.
Ο Τάκης Τσαντήλας, μέσα από μόλις τέσσερις στίχους , μας προσφέρει έναν στοχασμό πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη. Να μην αρκούμαστε στην επιβίωση, αλλά να ζούμε με ουσία, πάθος και επίγνωση.
Η ζωή δεν είναι απλώς μια βιολογική διαδικασία, αλλά μια εμπειρία που αποκτά νόημα μέσα από τη συνείδηση, τη στάση και την ευαισθησία μας.
Ο ποιητής μας προκαλεί να σκεφτούμε πώς ζούμε και να αναγνωρίσουμε ότι ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τη ζωή μπορεί να έχει ακόμα μεγαλύτερη αξία από την ίδια την ύπαρξή μας.
Μας προτρέπει ακόμα στην αυτογνωσία, για να ζήσουμε με περισσότερη συνείδηση και να δώσουμε βάθος και νόημα στην καθημερινότητά μας.   

Βάσω Καραγιάννη – Φιλόλογος
13 Φεβρουαρίου 2025 

Η ανάσα του παρόντος

Η νιότη μετακόμισε αμετάκλητα 
στη μνήμη πια
αφήνοντας πίσω σαν ανάμνηση
μία βαθιά ρωγμή
κι έναν κόκκινο μαρκαδόρο. 
Κι είναι στιγμές
που την αναζητώ στον άνεμο
και σε νοσταλγικά ποιήματα
καθώς η νύχτα μυστικά
με κατακερματίζει.  


Τάκης Τσαντήλας 

Δίχως σημάνσεις

Μνήμη ανεξίτηλη
Βλέμματα έμφλογα με την καθαρότητα της αυγής 
Εξερευνούν τ’ αδοκίμαστο
Δίχως πυξίδα
Δίχως σημάνσεις
Σε μονοπάτι τραχύ και δυσπρόσιτο.

                                    Ο έρωτας φταίει.
Αυτός προέτρεψε τα πάθη να θροΐζουν.


Τάκης Τσαντήλας   

Στον καμβά της νοσταλγίας

Με καρτερούσες καιρό
με τα πανιά σου μεσίστια
και τις άγκυρες χαμένες
ν’ αρμενίζεις στα κύματα
ζωγραφίζοντας όνειρα
και φιλιά πετρωμένα
στον καμβά της νοσταλγίας. 

Με τριγύριζες αθέατη
σαν σκιά μες στη νύχτα
καράβι δίχως προορισμό
να διασχίζεις ποιήματα
καλυμμένα με σκόνη
να σκαρώνεις παιχνίδια του νου
με τον φόβο και τ’ άγνωστο
και να ντύνεσαι έρωτας
και ανάλγητος θάνατος
καρτερώντας το φως
απ’ τα βάθη υγρών
και αφεύγατων πόθων.


Τάκης Τσαντήλας 

Κριτική αποτίμηση στην ποιητική συλλογή της Μαρίας Αργυρακοπούλου «Αποτυπώματα στο πουθενά»

Η Μαρία Αργυρακοπούλου, μάς συστήθηκε, εκδοτικά, ως ποιήτρια το 2019 με την ποιητική συλλογή της «Αποτυπώματα στο πουθενά» από τις «Χρόνος Εκδόσεις». Μια συλλογή αξιόλογη με δομημένο λυρικό λόγο, όμορφους συμβολισμούς, αγγίζει με ιδιαίτερο και προσωπικό τόνο τις υπαρξιακές, κοινωνικές και ερωτικές αναζητήσεις της μέσα από βιωμένες καταστάσεις, μνήμες, προσμονές και ματαιώσεις. 

“Με σημαία τον ασύνορο λόγο  [σελ. 5]
στο άπειρο πορευόμαστε
της ελπίδας.”
 
Ο ασύνορος λόγος που στήνει γέφυρες στο άπειρο ανιχνεύοντας την ελπίδα της ουσιαστικής ζωής. Η ποιήτρια αναδεικνύει στα «Αποτυπώματα’ την αντίθεση και τη σύγκρουση  ανάμεσα στην αστική αποξένωση και τη φυσική αρμονία . Με έντονα λυρικό και νοσταλγικό ύφος , με αποχρώσεις μελαγχολίας αλλά και ελπίδας. 

«Να ακούς με τα μάτια   [σελ. 7] 
να βλέπεις με την καρδιά
να αισθάνεσαι με το νου
έτσι που το φως
να προσεγγίζει το «εμείς
[…] με φόντο τον αχό της χαράς
και τη φλόγα του πάθους». 

Στίχοι που έχουν έναν έντονα λυρικό και φιλοσοφικό χαρακτήρα, βαθύτερης επικοινωνίας, ενσυναίσθησης και αληθινής σύνδεσης ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Το άκουσμα μεταφέρεται εδώ από τα αυτιά στα μάπα ως παρατήρηση που μπορεί να αποκαλύψει όσα δεν λέγονται με λέξεις. Η όραση μέσω της καρδιάς φανερώνει  τη δύναμη του συναισθήματος και της ενσυναίσθησης. Η ένωση των αισθήσεων οδηγεί στο "εμείς". Ο "αχός της χαράς" είναι ηχητική εικόνα που δηλώνει μια **ζωηρή, γεμάτη ζωή κατάσταση.  Η "φλόγα του πάθους" είναι μια δυνατή **μεταφορά της επιθυμίας  και της έντασης που συνοδεύει την αληθινή αγάπη. Ο τόνος του ποιήματος είναι τρυφερός, ονειρικός και βαθιά φιλοσοφικός .
 
«Ακριβή συντροφιά μου η ακοίμητη θάλασσα  [σελ. 9]
αεικύμαντη και πανώρια
να σου υποβάλει τον σεβασμό
να σου εμπνέει αξιοπρέπεια
να σου εκπνέει αγάπη.» 

Η θάλασσα παρουσιάζεται ως μια «ακριβή συντροφιά», που σημαίνει πως είναι πολύτιμη και διαχρονική για το ποιητικό υποκείμενο. Η θάλασσα εδώ δεν είναι μόνο φυσικό στοιχείο αλλά και σύμβολο της ίδιας της ζωής, με τις συνεχείς εναλλαγές της, τις προκλήσεις της. Το ποίημα μιλάει για τη δύναμη της φύσης να λειτουργεί ως μέσο εσωτερικής κάθαρσης και μετάβασης. 

«Λατρεύω τις στιγμές  [σελ.11]
λίγο πριν απ' το χάραμα
πριν αναγεννηθεί το φως
τότε που νοερά ταξιδεύω μακριά
απ' τα τείχη της άχαρης πόλης
δίπλα στη θάλασσα
σ' κείνο το βράχο που σμίξαμε
και με άγγιξες στην ψυχή
στο μυαλό
και στο σώμα.» 

Η ποιήτρια εδώ εκφράζει μια στιγμή εσωτερικής αναζήτησης, όπου η νύχτα παραχωρεί τη θέση της στο φως, συμβολίζοντας τη μετάβαση και την αναγέννηση. Περιγράφεται η ανάγκη να ξεφύγει από την «άχαρη πόλη», ένας χώρος που αντιπροσωπεύει την καθημερινότητα, τη ρουτίνα, ίσως και την αποξένωση. Το ταξίδι είναι νοερό, δείχνοντας ότι η σκέψη και η μνήμη γίνονται μέσα απόδρασης. Ο βράχος δίπλα στη θάλασσα έναν τόπο γεμάτο συναισθηματική σημασία, όπου έχει βιώσει μια έντονη ερωτική ή συναισθηματική εμπειρία. Η θάλασσα, διαχρονικό σύμβολο της ζωής, της ελευθερίας και των συναισθημάτων, λειτουργεί ως σκηνικό της ένωσης αυτής. Είναι μια ωδή στη μαγεία της στιγμής πριν από την αυγή, τότε που η σκέψη περιπλανιέται ελεύθερη, μακριά από τους περιορισμούς της καθημερινότητας. Είναι μια ωδή στη στιγμή που η εσωτερική αναζήτηση βρίσκει γαλήνη μέσα στη δύναμη του "μαζί". 

«Μιαν άνοιξη  [σελ. 13]
Τη σιωπή μου θα ντυθώ κατάσαρκα
κι απ' τα στημένα ερμάρια
που επαναπαύονται των αγγελιοφόρων τα μαντάτα
θα δραπετεύσω μιαν άνοιξη
μακριά απ' της μέρας το ποδοβολητό
στο ξέφωτο της νύχτας.» 

Το ποίημα εκφράζει την ανάγκη του ανθρώπου να ξεφύγει από τον εκκωφαντικό θόρυβο και το άγχος της καθημερινότητας και να βρει ένα προσωπικό καταφύγιο μέσα στη σιωπή και τη δημιουργία.
Η ποίηση και η μνήμη λειτουργούν ως μέσα παρηγοριάς και επιβίωσης, καθώς μέσα από το άλγος γεννιέται το όνειρο και η ελπίδα. 

"Κατερίνα"  [σελ. 16] 

«Χειμωνιάτικο απόγευμα
μ' ένα μακρύ βαρύ παλτό
κασκόλ κι ομπρέλα
περιπλανήθηκα ξανά στους αναμνήσεις τις σκέψεις.
 Βάδιζα γρήγορα
πολύ γρήγορα
ώστε να αποφύγω τη βροχή
που σμίγει με το βλέμμα μου
κάθε φορά που παρευρίσκομαι
μες στα στενά των Ιλισίων.
Εκεί που κάποτε κάναμε όνειρα
για μας
για τους πολλούς
για τους αποκλεισμένους
σίγουροι πως θα τον αλλάξουμε τον κόσμο.
Θα τον αλλάξουμε τον κόσμο Κατερίνα μου
αυτό ποθούσαμε
αυτό λέγαμε
αυτό συνεχίζω να σου λέω
όπως τότε και τώρα
παρόλο που Εσύ μας άφησες νωρίς.» 

Το εξαιρετικό αυτό ποίημα «Κατερίνα» είναι ένας αποχαιρετισμός αλλά και μια υπόσχεση. Μέσα από τη θλίψη, αναδύεται μια επίμονη πίστη σε ένα όνειρο που δεν πρέπει να σβήσει. Ο αφηγητής συνεχίζει τον δρόμο του, με τις αναμνήσεις να τον βαραίνουν, αλλά και να τον κρατούν ζωηρό μέσα στις διακλαδώσεις της ζωής. 

"Εσένα ρώτα"  [σελ. 21] 

«Αν θες να μάθεις πως μεγάλωσα
ρώτα τη γη που με έθρεψε
τα άνθη ρώτα της ακοίμητης πέτρας
που ποτίστηκαν με αμόλευτα δάκρυα
τα δάση ρώτα
τα βουνά
τα λαγκάδια
κι ακόμα τον άνεμο που ολημερίς δροσίζονταν
με τ’ αηδονιού το κελάηδημα […]
Αν θες να μάθεις πως αναπνέω
Εσένα ρώτα
που με άγγιξες ως φως της αυγής
κι ως υπέρλαμπρο άστρο της νύχτας.» 

Το "Εσένα ρώτα" είναι μια στοχαστική και συναισθηματική εξερεύνηση της ανθρώπινης ύπαρξης, της μνήμης και της προσωπικής εμπειρίας. Η ποιήτρια χρησιμοποιεί έντονες εικόνες από τη φύση για να αποδώσει το ταξίδι της ζωής του και να εκφράσει πώς διαμορφώθηκε ως άνθρωπος. 
"Αν θες να μάθεις πως μεγάλωσα / ρώτα τη γη που με έθρεψε..." 
Η ποιήτρια ξεκινάει με μια εσωτερική αναζήτηση της ταυτότητας, ζητώντας από τον άλλον, τον αναγνώστη ή από έναν συνομιλητή ίσως, να στραφεί στη φύση για απαντήσεις. Η γη, τα άνθη της πέτρας, τα δάση, τα βουνά και τα λαγκάδια γίνονται σύμβολα εμπειριών και δυσκολιών που διαμόρφωσαν την ποιήτρια. Τα άνθη της πέτρας υποδηλώνουν ομορφιά που γεννιέται μέσα από τον πόνο, ενώ τα αμόλευτα δάκρυα συμβολίζουν ίσως αγνές, πικρές εμπειρίες που δεν έχουν διαφθαρεί. Η φύση εδώ δεν είναι απλά ένα σκηνικό, αλλά ένας ζωντανός μάρτυρας της πορείας της ποιήτριας, φορέας των αναμνήσεων και των συναισθημάτων της. 
"...τον άνεμο / που ολημερίς δροσίζονταν
με τ’ αηδονιού το κελάηδημα..." 
Ο άνεμος γίνεται μεταφορά για το πέρασμα του χρόνου και την αέναη κίνηση της ζωής. Το κελάηδημα του αηδονιού προσδίδει έναν τόνο ευαισθησίας και καλλιτεχνικής έμπνευσης, ενώ τα όνειρα άδηλα που χαράσσονται με κατάνυξη υποδηλώνουν την εσωτερική ζωή και τα ανείπωτα συναισθήματα που συνοδεύουν την καθημερινότητα. 
"Αν θες να μάθεις πως αναπνέω
Εσένα ρώτα..." 
Εδώ το ποίημα αποκτά έναν πιο προσωπικό και συναισθηματικό τόνο. Η αναπνοή – το πιο θεμελιώδες σημάδι ζωής – συνδέεται με την ύπαρξη ενός Εσύ. Το άγγιγμα αυτού του προσώπου μοιάζει να δίνει ζωή στην ποιήτρια, παρομοιαζόμενο με το φως της αυγής και το υπέρλαμπρο άστρο της νύχτας. Αυτές οι εικόνες συμβολίζουν την ελπίδα, το θαύμα της νέας αρχής και την καθοδήγηση μέσα στο σκοτάδι.
Οι εικόνες της φύσης λειτουργούν ως μεταφορές για συναισθήματα και εμπειρίες. Από τη γενική αναφορά στη φύση, το ποίημα καταλήγει σε έναν άκρως προσωπικό τόνο, φέρνοντας στο προσκήνιο την έννοια της αγάπης ή της βαθιάς σχέσης. Το "Εσένα ρώτα" είναι ένα υπαρξιακό και λυρικό ποίημα που διερευνά το πώς οι εμπειρίες και οι σχέσεις μας καθορίζουν ποιοι είμαστε. 

«Στ’ ακρογιάλια του χρόνου   [σελ. 38]
άφησες τα παράτολμα ίχνη σου
έχοντας ωστόσο τη βαθιά επίγνωση
πως το κύμα
αργά
θα τα σβήσει.» 

Στίχοι εξαίρετοι, στίχοι λιτοί, που αποπνέουν μια έντονη αίσθηση περατότητας και στοχασμού πάνω στο χρόνο και την ανθρώπινη ύπαρξη. Ο χρόνος προσωποποιείται σαν μια απέραντη θάλασσα, και τα «ακρογιάλια» του είναι τα όρια, τα σημεία όπου ο χρόνος συναντά το πεπερασμένο, το τώρα. Είναι εκεί που ο άνθρωπος τολμά να αφήσει το στίγμα του, ίσως με πράξεις, λόγια ή δημιουργίες. 

«Σε θέλω απόψε  [σελ. 54]
να μοιραστώ τη νύχτα του φθινοπώρου
μαζί σου.
Να σου χαρίσω τα πάντα
για την κάθε φορά
που χορεύω ταγκό με τα μάτια σου
να σε γευτώ γυμνό
με τα σεντόνια στο πάτωμα
ν' αχνίζουνε πάθος. 
Να εξερευνήσω κάθε γωνιά 
του κορμιού σου 
τόσο που η φαντασία 
να μην επαρκεί [...] 
Ο ιδρώτας του πόθου μου 
κυλάει μονάχα για σένα
καθώς σε φιλώ 
και υμνώ στον αέρα 
τ' ακριβό όνομά σου."

Εδώ αποτυπώνεται ένα υπέροχο ποίημα που αποπνέει έντονο ερωτισμό και πάθος. Η γλώσσα είναι γεμάτη ένταση, χρησιμοποιώντας αισθησιακές εικόνες και σωματικές μεταφορές που τονίζουν τη λαχτάρα του ποιητικού υποκειμένου. Το ποιητικό «εγώ» παρουσιάζει την ερωτική του επιθυμία ως κάτι επιτακτικό και ακατανίκητο.
«Να σε γευτώ γυμνό»
Υποδηλώνει την ερωτική επιθυμία αλλά και μια ανάγκη για πλήρη οικειότητα.
«Τόσο που η φαντασία να μην επαρκεί»
Η πραγματικότητα του έρωτα είναι πιο έντονη και πιο δυνατή από κάθε φαντασίωση.
«Υμνώ στον αέρα τ' ακριβό όνομά σου»
Ο έρωτας αγγίζει σχεδόν τη σφαίρα του ιερού, καθώς η ερωτική συνάντηση μετατρέπεται σε μια μορφή λατρείας.
 «Χορεύω ταγκό με τα μάτια σου»  
Μια έντονη οπτική εικόνα, όπου το βλέμμα αποκτά ερωτική δυναμική, όπως στο ταγκό, έναν χορό γεμάτο ένταση και πάθος. Το «ταγκό» δεν είναι απλώς ένας χορός, αλλά συμβολίζει την ένταση της ερωτικής σχέσης, τη σαγήνη και τη διάρκειά της των σωμάτων.
Το ποίημα είναι ένας λυρικός ύμνος στον έρωτα, όπου η επιθυμία γίνεται σχεδόν ιεροτελεστία.
Συνδυάζει αισθησιασμό, πάθος και ποίηση, δημιουργώντας μια ερωτική εξομολόγηση που παραμένει χαραγμένη στη μνήμη του αναγνώστη. 

Η ποιήτρια όπως μας συστήνεται στην πρώτη της συλλογή με τίτλο «Αποτυπώματα στο πουθενά» μοιάζει να βαδίζει με συνέπεια σε ένα προσωπικό, υπαρξιακό και ερωτικά φορτισμένο ποιητικό μονοπάτι. Στα ποιήματά της, ο πόθος, ο χρόνος, το ταξίδι και η μνήμη δεν είναι απλώς θεματικά μοτίβα, αλλά εσωτερικές, βιωμένες ίσως καταστάσεις που διαπνέουν το λόγο της. Η γραφή της είναι άμεση, αυθεντική και ειλικρινής και χαρακτηρίζεται από μια αίσθηση εσωτερικής ανάτασης αλλά και αντίστασης απέναντι στη φθορά. Οι ωραίες εικόνες από τη φύση (θάλασσα, άνεμος, χάραμα, φως,) και τον έρωτα συνομιλούν αρμονικά με τα συναισθηματικά της τοπία. Αναδύεται έτσι η εικόνα μιας γυναίκας που δεν γράφει για να εντυπωσιάσει, αλλά για να καταθέσει ειλικρινά την εσωτερική της ανάγκη. Τις ηδονές, τις οδύνες, τα όποια κενά, και την ελπίδα, με πρόσωπο καθαρό και στραμμένο στο φως. 

Στο πρώτο αυτό ποιητικό της ταξίδι, διακρίνεται μια γλωσσική αμεσότητα και μια διάθεση ερωτικού και υπαρξιακού στοχασμού, στοιχεία που προοιωνίζονται έναν λόγο με εξελικτικό βάθος και αυθεντική αναζήτηση. 

Ας αφουγκραστούμε με προσοχή τα όμορφα αυτά «αποτυπώματά» της και ας της ευχηθούμε καλή συνέχεια στις ποιητικές της αγωνίες, τις ευαισθησίες και ιχνηλασίες της. 

Τάκης Τσαντήλας  /  17.07.2024