Πέμπτη 23 Απριλίου 2020

Παράθυρο στην επίγνωση


Η κάθοδος στο βαθύ μέσα μας
είναι η μακρά πορεία της αναζήτησης
του άγνωστου εαυτού μας
η απεξάρτησή μας από το τοξικό εγώ
η γνώση
η σοφία
η επίγνωση
για το εφήμερο των πραγμάτων
η συνειδητοποίηση
πως μόνο η ενδυνάμωση της σχέσης μας
με το πρόδηλον φως
καθίσταται ικανή
να μας δώσει την δέουσα όραση
για να μας δούμε
να μας βρούμε
να μας γνωρίσουμε.


Τάκης Τσαντήλας



Δευτέρα 6 Απριλίου 2020

Helin Bölek

Όχι Helin, δεν έφυγες ποτέ
τα μαύρα μακριά σου μαλλιά
ανεμίζουν αιθέρια πάντοτε  
μαζί με τους ήχους του “belIa ciao”
στις πλατείες της Ισταμπούλ 
στους δρόμους του Ντιγιάρμπακιρ
στα σταυροδρόμια του κόσμου
στις καρδιές των ανθρώπων
η φωνή σου, φωνή των δίχως τίποτα
και των αποκλεισμένων
δονείται, νυν και αεί, καθαρή
φλογερή
στεντόρεια
όχι Helin δεν έφυγες ποτέ
η ομορφιά δεν υποστέλλεται
η λευτεριά δεν καταστέλλεται 
κι εσύ Helin είσαι πολύ όμορφη 
μας τραγουδάς
μας χαμογελάς 
μας ξεναγείς επίμονα στα κόκκινα όνειρα
εκεί που η αλληλεγγύη 
ανταμώνεται με την ποίηση 
και η ζωή βρίσκει
το τόσο απλό
το τόσο λιτό
το τόσο ορατό
νόημά της.


Τάκης Τσαντήλας

Αφιερωμένο στην Helin Bölek

_____________________________


Hayır Helin, Sen hiç gitmedin
Uzun siyah saçların
sonsuza dek rüzgarda uçuşacak
"Bella ciao " şarkısı eşliğinde
İstanbul'un Meydanlarında
Diyarbakır'ın sokaklarında
Tüm Dünyanın kavşaklarında
Bütün insanların yüreklerinde
Senin sesin,
Hiçbir şeyi olmayanların sesi
Dışlanmış insanların sesi,
Sesin hala yankılanıyor
Şimdi ve ilelebet yankılanacak
Tertemiz,
Şiddetli,
Gür
Hayır Helin, Sen hiç gitmedin
Güzellik yok edilemez
Özgürlük bastırılamaz
Helin, Sen de çok güzelsin
Sen bize şarkı söylüyorsun
Sen bize gülümsüyorsun
Sen bizi ısrarla kırmızı hayallerle buluşturuyorsun ki
Orası, dayanışmanın şiir ile buluştuğu bir yer
Hayat da
en basit
en sade
en görünür
anlamını bulur. 


Takis Tsantilas

Helin Bölek'e ithaf edilmiştir


çeviri: Rahil Kyriakidou

_____________________________


No Helin, you have never  passed away
your long dark hair
will be waving freely for ever
along with the sounds of “bella ciao” 
at the squares of Istanbul
in the streets of Diyarbakir
on the crossroads of the world
in people’s hearts
your voice vibrates, now and forever,
pure, passionate, stentorian
no Helin, you have never  passed away
beauty is not restricted
freedom is not suppressed
and you are so beautiful Helin
singing for us
smiling to us
you guide us persistently to red dreams,
where solidarity meets poetry
and life finds the so simple, so austere,
so obvious meaning.


Takis Tsantilas

Dedicated to Helin Bölek


Translation:  Anastasia Katsouda 

__________________________


Hayır Helin, sen hiç gitmedin
Uzun siyah saçların
sonsuza dek rüzgarda uçuşacak
"Bella ciao " şarkısı eşliğinde
İstanbul'un meydanlarında
Diyarbakır'ın sokaklarında
Tüm dünyanın kavşaklarında
Bütün insanların yüreklerinde
Senin sesin,
Hiçbir şeyi olmayanların sesi
Dışlanmış insanların sesi,
Hala yankılanıyor sesin
Şimdi ve ilelebet yankılanacak
Tertemiz,
Şiddetli,
Gür.
Hayır Helin, sen hiç gitmedin
Güzellik yok edilemez
Özgürlük bastırılamaz.
Helin, sen de çok güzelsin
Bize şarkı söylüyorsun
Bize gülümsüyorsun
Sen bizi ısrarla kırmızı hayallerle buluşturuyorsun ki
orası, dayanışmanın şiir ile buluştuğu yer
Hayat da
en basit
en sade
en görünür
anlamını buluyor.


Takis Tsantilas

Helin Bölek'e ithaf edilmiştir


çeviri: Esra Dogan 



Τετάρτη 1 Απριλίου 2020

Υστερόγραφα με παραλήπτη / Κριτική αναφορά του Αντώνη Χαριστού

«Ο αληθής ποιητής πρέπει να ομοιάζη την δρυν, ήτις όσον υψηλότερα αίρει την κεφαλήν προς τον ουρανόν, τόσον βαθύτερον βυθίζει την ρίζαν εις την γην» έγραφε ο Εμμανουήλ Ροΐδης και ο ποιητής Τάκης Τσαντήλας βάλθηκε να επιβεβαιώσει με τον πλέον ειλικρινή και αφοσιωμένο τρόπο την δυναμική της έκφρασης στην ποιητική φόρμα.
Πράγματι, η ποιητική συλλογή αναπτύσσεται σε ορίζοντα νοηματοδοτήσεων και εννοιολογικών αναφορών παράλληλα με ένα αυτόνομο βάθος συναισθηματικών συνδέσεων με επιθυμίες, η ικανοποίηση των οποίων, όντας περιπλεγμένων σε δίχτυα εξωτερικών επιρροών, δεν αποτελεί αυτοσκοπό αλλά δικαίωση ως προς την πρόθεση. Με άλλα λόγια, η ποίηση του Τάκη Τσαντήλα διέρχεται μία δαιδαλώδη διαδικασία αυτοκάθαρσης διατρανώνοντας, σε ένα επίπεδο, την ποικιλία τριών επιπέδων αυτογνωσίας. Το πρώτο επίπεδο ανταποκρίνεται κατ’ επανάληψη στο όνομα του «λόγου». Στο σημείο αυτό αξίζει να σταθούμε προκειμένου να αντιληφθούμε τη γεφύρωση του «λόγου» με το δεύτερο επίπεδο του «εγώ» και το τρίτο επίπεδο του «εσύ».
Ο «λόγος» λοιπόν δεν είναι, στην συγκεκριμένη περίπτωση, το συνονθύλευμα λέξεων. Δεν αποτελεί το άνοιγμα της σκέψης στην συγκρότηση των νοημάτων. Αντιθέτως, διαρθρώνεται στην ψυχαναλυτική οπτική μίας ενδοσκόπησης κατά την οποία ο «λόγος» μετατρέπεται στο αυτοαναλυόμενο «εγώ» προτού το τελευταίο αναγνωρίσει αυτόνομα τον εαυτό του σε νέο επίπεδο της ποιητικής έκφρασης.
«Πόσο μα πόσο φως εδρεύει στα ποιήματα!
Εμπρός λοιπόν να τ’ ανιχνεύσουμε
να γίνουμε ανοιχτοί, εναργείς, μακρόθυμοι
το φορτίο φαντάζει βαρύ
είναι βαρύ»
 (σελ. 5).
Ακριβώς, ο «λόγος» προσλαμβάνει τη μορφή της ζωής σε ενέργεια και δυναμική κατεύθυνση μετατοπίζοντας το βάρος αυτής στην πνευματική αντιμετώπιση των κελευσμάτων ως προκλήσεων νέων εμπειριών.
«Ό,τι γεννιέται μέσα μου
γίνεται φως ανέκκλητον
και λόγος» 
(σελ.6).
Η επιθυμία κατακαίει τα τοιχώματα της συνειδητής ματαίωσης. Η διάψευση ελπίδων και προσδοκιών δεν επιτρέπει στον δημιουργό την προοπτική εξάπλωσης των αισιόδοξων προθέσεων. Αντίθετα, του υπαγορεύει επιτακτικά την παράδοση άνευ όρων στην ματαιότητα των πραγμάτων. Πρόκειται για το σημείο τομής στην ποιητική του Τάκη Τσαντήλα.
Ενώπιον ενός ατομικού και συλλογικού αδιεξόδου αρνείται τον αφοπλισμό, ακόμα και στην περίπτωση κατά την οποία το σωματικό μέτωπο έχει καταρρεύσει, αναζωογονείται μέσα από το «λόγο» και επανεξετάζει την στάση ζωής στην όψη των λεκτικών σχηματισμών. Στους τελευταίους οι λέξεις απελευθερώνονται. Εδώ ακριβώς, ο «λόγος» αναγνωρίζει ως αιχμή του δόρατος όχι μία αφηρημένη μεταμόρφωση εικόνων αλλά τη λεκτική δομή των επιθυμιών στην προέκταση των οποίων αναζητά νέες διαδρομές δικαίωσης. «Ευκρινής και αθώος
ως πυρίκαυστος λόγος
απέναντι σε καιρούς
ευτελείς κι ανυπόφορους
» (σελ 9).
 Ο «λόγος» στην λεκτική του ανατομία απορρέει αυθόρμητα στη νέα ουτοπία της βιωμένης ανατροπής των συνειδήσεων μακριά απ’ την επιφάνεια και την υποκρισία των στιγμών. Ο χρόνος αποκτά σώμα στις λέξεις. Το όνομα και η ταυτότητα των τελευταίων καθρεφτίζει τη δυναμική ώσμωση νέων δεδομένων που συλλέγει σε κάθε βήμα της ατομικότητας προς την ανάγνωση των υπόκωφων επιταγών της ζωής, μορφοποιημένης όπως ο ίδιος θέτει ως προτεραιότητα.
   Από το πεδίο «λόγος» ως ανάλυση και προετοιμασία της εικονοποιίας μεταβαίνουμε στο δεύτερο, παράλληλο αρχικά αυτόνομο στη συνέχεια, επίπεδο της ποιητικής συλλογής. Αφορά το «εγώ», όχι στην φροϋδική του αναγνώριση αλλά στην ποιητική του υποκείμενου στις επιθυμίες λόγου.
Εδώ πλέον, ο λόγος έχει αποδεσμευτεί από τον ρόλο επόπτη και διαμορφωτή κατευθυντήριων αρχών και εναποθέτει τα κυριαρχικά του δικαιώματα στην αυτοτέλεια της ατομικής προσέγγισης των αισθήσεων. Πράγματι, ο έρως γνωστοποιείται στο εξωτερικό περιβάλλον ως βαθύτερη ανάγκη αποκάλυψης ενός εσωτερικού αθέατου κόσμου.
«Να είσαι θέλω
καθαγιασμένη φωτιά
στα χείλη
στο σώμα
στις φλέβες μου.
Πόθος
δαιμονικός κι αχαλίνωτος.
Έκπαγλος λόγος
στην κάθε έξαρση
των ηδονών σου» 
(σελ.13).
Είναι ο έρως, όχι ως σωματική επιταγή αλλά ως μετάφραση συναισθηματικών πόθων, το εγερτήριο νέας εποχής στην οποία καταφεύγει με σκοπό να βαπτίσει τα νέα δεδομένα στην αμόλυντη και καθαρή αίσθηση της φύσης των πραγμάτων. Η νέα πραγματικότητα δεν είναι εξωτερική. Δεν λανθάνει προς την άρνηση προκειμένου να ακολουθήσει διαλεκτικά την θετική αποδοχή. Είναι η νέα ουτοπία της εσωτερικής ανακάλυψης όλων όσων η πεζή καθημερινότητα, στο διάβα του χρόνου, περιορίζει και σχεδόν αστυνομεύει, προκειμένου οι επιθυμίες να υπαχθούν ολοκληρωτικά στα πολιτισμικά δεδομένα της συμβατικής αναπαραγωγής μίας εννοιακής ισορροπίας.
Σε αυτό το επίπεδο του «εγώ» αντιδιαστέλλονται τα είθισται μίας ανεδαφικής ολοκλήρωσης της πραγματικότητας. Πλέον, ο ποιητικός λόγος αυτορυθμιζόμενος σε οικείο χώρο αναδιατάσσει τα δικά του νοήματα στον έρωτα ως συναισθηματικό και πνευματικό γεγονός με τη μνήμη να συνοδεύει και να συντροφεύει την απουσία του σώματος.
«[…] τα τραγούδια που λένε για έρωτες
δίχως τον έρωτα μέσα τους» 
(σελ. 19).
Πράγματι, η απουσία του σώματος ως δείκτη στιγμών δεν καταργεί την επιθυμία. Αντίθετα, την επιδοκιμάζει έως την τελική της αποθέωση.
   Αποθέωση, η οποία γεφυρώνει την απόσταση με το τρίτο παράλληλο αρχικά και ανεξάρτητο εν τέλει επίπεδο στο τέλος που είναι το «εσύ». Το «εσύ» είναι απρόσωπο. Διαθέτει όμως χαρακτήρα. Έναν χαρακτήρα εξέγερσης και ρήξης.
«Ανάμεσα σε μνήμες
από καιρούς αιμοβόρους
κι αθώρητα δάκρυα
η αίσθηση ενός οικείου αγγίγματος
είναι που περικλείει
όλη την απεραντοσύνη της αγάπης»
 (σελ. 23).
Ιδού, η απάντηση στο τρίπτυχο του λόγου-εγώ-εσύ. Η επανάσταση των αισθήσεων και των εικόνων νοηματοδοτεί την απομάγευση του «εγώ» μέσα από τον ποιητικό «λόγο» προκειμένου, τηρουμένων των αναλογιών εποχής, χρόνου και χώρου, να προσδώσει υπεραξία στο εκάστοτε «εσύ» της αγάπης. Η τελευταία ετεροκαθορίζεται από τις πράξεις των λεκτικών προσδοκιών.
Η πράξη ως ρηξικέλευθη έκκληση αποδοχής διακλαδώνει τα λιμνάζοντα νερά του βίου ταράζοντάς τα με στόχο την διάπλαση των ονείρων στους όρους του έρωτος. Ο λόγος, καθαρμένος από τα λέπια μιας άχρωμης και άνοστης δέσμης υποχρεώσεων, γίνεται χρόνος ηδονών και παθών.
Ο ποιητής μεταμφιέζει την απόσταση, επιθυμιών και ματαίωσης των, σε προσωποποιημένη καταγραφή της ζωής.
«Μοιάζουμε ναι! Σαν διψασμένα νερά
 που κυλούν ακατάπαυστα
σε ποτάμια και μάγουλα
κι αρδεύουν επίμονα την αιωνιότητα» 
(σελ 49).
Η ποίηση του Τάκη Τσαντήλα είναι η εμπειρία της αξίας για ζωή με τον έρωτα σε θέση εικόνας και τις λέξεις σε σχήμα ουράνιου θόλου.

Υστερόγραφα με παραλήπτη / Τάκης Τσαντήλας
(Ποιητική συλλογή, εκδόσεις Χρόνος, Λαμία 2019)


Κριτική αναφορά / Αντώνης Χαριστός / 31.03.2020

Η παρούσα κριτική αναφορά θα δημοσιευτεί τον Μάιο του 2020
στο δεύτερο τεύχος των Εκδοτικών Νέων
της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Θεσσαλονίκης

 https://surrealistsalonik.wordpress.com