Μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη με τον κ. Πλούταρχο Πάστρα για το Λογοτεχνικό Περιοδικό «ΚΕΦΑΛΟΣ»

1. Αν έπρεπε να δώσετε έναν ορισμό για τη λογοτεχνία, ποιος θα ήταν αυτός;

* Λογοτεχνία είναι, θα έλεγα, η τέχνη του λόγου που αποτυπώνεται με πεζό ή έμμετρο τρόπο και καθαίρει τα πάθη. Μπορεί να είναι βιωματική ή μυθοπλαστική ή ακόμα και συνδυαστική και των δυο αναφερθέντων . Έτσι κι αλλιώς όμως οφείλει να συγκινεί, να καλλιεργεί, να προβληματίζει, να ευφραίνει. Να αναδίδει ηδονές και οδύνες με μεστό και διάφανο τρόπο αποφεύγοντας ωστόσο, ει δυνατόν, τους βερμπαλισμούς και τους μελοδραματισμούς. Μια διεργασία, θα έλεγα, επίμονη, επίπονη και συνάμα γοητευτική.

2. Τι μπορεί να προσφέρει η λογοτεχνία στο σύγχρονο άνθρωπο;

* Η λογοτεχνία, η τέχνη του λόγου γενικότερα δεν θεωρώ πως πρέπει απλά να είναι ωραίες και γλαφυρές εκθέσεις ιδεών. Ή τουλάχιστον, να μην είναι μόνο αυτό. Η λογοτεχνία οφείλει να καλλιεργεί, να διεγείρει, να αφυπνίζει, να εξεγείρει. Σαφώς και δεν δύναται να αλλάξει ο λόγος τον κόσμο. Όσο καλός, οξύς, κριτικός, ποιητικός, ερωτικός, ανατρεπτικός κι αν εκφέρεται. Μπορεί όμως να διεγείρει συνειδήσεις, να εξεγείρει αισθήσεις, να πυροδοτήσει σιωπές. Να κινήσει και να αφυπνίσει αδρανοποιημένα αντανακλαστικά. Λέω σε κάποιο γραπτό μου: «Υπάρχει λόγος να ανιχνεύεις λέξεις στο σκοτάδι. Ένας αντάρτης στίχος να βρεθεί ίσως φωτίσει με τη λάμψη του το σύμπαν.»

3. Η ποίηση στις ημέρες μας δεν έχει τη θέση που κατείχε παλαιότερα. Για ποιο λόγο πιστεύετε πως συμβαίνει αυτό και πως θεωρείτε ότι θα είναι το μέλλον της;

* Παλαιότερα είχαμε την τύχη να έχουμε εξαιρετικούς και παγκοσμίας εμβέλειας ποιητές. Δεν είναι καθόλου τυχαία τα δύο νόμπελ λογοτεχνίας που άξια απονεμήθηκαν στον Γιώργο Σεφέρη και στον Οδυσσέα Ελύτη. Κοντά σε αυτούς μεσουράνησαν και άλλοι μεγάλοι και σπουδαίοι ποιητές μας.
Σήμερα έχουμε παρά πολλούς/ες που γράφουν ποίηση, έχουμε και σήμερα εξαιρετικούς ποιητές και ποιήτριες, απλά η κρίση που πιστεύω πως δεν ήταν μόνο οικονομική αλλά πρωτίστως πολιτιστική άφησε τα δυσοίωνα ίχνη της και στον ιδιαίτερο αυτό χώρο. Υπάρχει υπερβολική παραγωγή βιβλίων ποίησης και χρειάζεται προσπάθεια για να μπορέσεις να ανιχνεύσεις τα ιδιαίτερα, τα καλύτερα, τα ξεχωριστά. Θέλω να πιστεύω πως στο μέλλον η σχέση της ποίησης με το αναγνωστικό κοινό θα έχει πιο βαθιά και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Πως η πολιτεία θα συνδράμει σ’ αυτό και πως η αναβάθμιση της παιδεία θα σταθεί αρωγός ώστε να ενδυναμώσει αυτή η σχέση.    

4. Και τώρα μία δύσκολη ερώτηση. Τι σημαίνει για σας ποίηση;

* Ποίηση, για μένα, είναι η συμπυκνωμένη μορφή λόγου που καταγράφει τα σκιρτήματα ή τα σπαράγματα της ψυχής και του νου μας. Ο επίπονος άχραντος λόγος που αλώνει αναίσχυντα τείχη, που στήνει σκάλες σ’ απρόσιτα σύννεφα, που ανιχνεύει δυσεύρετα άνθη σε βυθούς μυστικούς των αιώνων και θωπεύει αβρά τις αισθήσεις ανθρώπων, ανέμων και άστρων. Η συνεύρεση της φωτιάς με τη στιλπνή υγρασία και με το φεγγάρι να φέγγει.

5. Πότε ξεκινήσατε ν’ ασχολείστε με την τέχνη του λόγου και ποιος ήταν ο λόγος που σας παρότρυνε;

* Ξεκίνησα να γράφω ποίηση, πρωτόλεια γραπτά μάλλον με ποιητική ακολουθία, από τις τρυφερές ηλικίες του δημοτικού ακόμα, φτιάχνοντας στιχάκια με αφορμή κυρίως θέματα που συζητούσαμε στο σπίτι – καμαρούλα μια σταλιά – με τους γονείς μου, στο σχολείο με τους συμμαθητές και τους δασκάλους μου, στην αλάνα με τους φίλους. Τον βαθύ λόγο που με ώθησε και με παρότρυνε να γράψω, θα έλεγα πως ακόμα τον αναζητώ. Οι πολλές και ποικιλόμορφες ανησυχίες μου θαρρώ ίσως που αναζητούσαν να βρουν δημιουργική διέξοδο.

6. Γιατί γράφετε;

* Ερέθισμα για να γράψει κάποιος/α θεωρώ τα φορτία του. Οι σεισμικές εκείνες δονήσεις που συντελούνται με τον ένα ή άλλο τρόπο εντός μας και ζητούν αποφόρτιση, ζητούν διέξοδο, ζητούν να αποτυπωθούν ως λόγος στο αέναο στροβίλισμα του χρόνου, ως πείρα και πυρά, ως βίωμα κι επιθυμία, ως νοσταλγία και προσμονή. Γράφω λοιπόν για να σβήσω περισσότερο πράγματα που με έχουν φορτίσει αρνητικά και να αναδείξω όλα εκείνα που άφησαν φωτεινά κυρίως και ανεξίτηλα ίχνη εντός μου.

7. Ποια είναι η πηγή της έμπνευσής σας;

* Ο λόγος μου είναι βιωματικός θα έλεγα και σαφώς ανθρωποκεντρικός. Ο έρωτας ως συναίσθημα, ως αίσθηση, ως ανάγκη, ως βίωμα, ως μυστήριο, ως σύμβολο είναι η κύρια πηγή έμπνευσής μου. Κι ακόμα τα πάθη. Τα πάθη των ερωτευμένων, των ναυαγών, των προσφύγων, των μεταναστών, των κατατρεγμένων, των αποκλεισμένων. 

8. Με ποιο λογοτεχνικό είδος ασχολείστε περισσότερο;

* Ασχολούμαι και ασκούμαι περισσότερο με την ποιητικό λόγο και ειδικότερα με τον ερωτικό ποιητικό λόγο. Κι αυτό γιατί πέρα από τον έρωτα ως συναίσθημα, ως αίσθηση, ως βίωμα που θεωρώ πως είναι η άχραντη των αχράντων επικοινωνία, θεωρώ επιπλέον πως όλα μα όλα όσα ανασαίνουμε, αισθανόμαστε, ζούμε έχουν (και) την ερωτική τους διάσταση. Κι αυτό καθιστά τον έρωτα την πλέον ανατρεπτική και αχειρωγώγητη αίσθηση.

9. Μιλήστε μας για το λογοτεχνικό σας έργο.

* Όπως αναφέρθηκα και πιο πάνω, ξεκίνησα να γράφω ποίηση, η γραπτά μάλλον με ποιητική ακολουθία, από τις τρυφερές ηλικίες της προεφηβίας. Το 1982 αποφασίσαμε με έναν καλό φίλο που έγραφε κι αυτός, τον Κώστα Κολλημένο, να εκθέσουμε δημόσια τα γραπτά μας. Κάπως έτσι εκδόθηκαν τα «Είδωλα που κραυγάζουν». Στη συνέχεια έγραφα σποραδικά θα έλεγα και ποιήματά μου δημοσίευαν διάφορα έντυπα (περιοδικά και εφημερίδες). Μετά από αρκετά χρονιά αποχής από εκδόσεις και τα συναφή επανήλθα το 2006 με τα «Ενδελεχή κι απόκρυφα ατοπήματα». Έκτοτε συνεχίζεται αδιαλείπτως η δημιουργική και καρποφόρα πορεία μου. Το 2007 εκδίδεται από τις εκδόσεις «Οιωνός» η ποιητική συλλογή «Ανιχνεύοντας ουρανό». Το 2008 εκδίδονται από τις εκδόσεις «Αρμός» από κοινού με τη Μαρία Ροδοπούλου τα «Προ-αιρετικά και ατημέλητα», μια ερωτική ακολουθία προσώπων ή ένας ερωτικός λόγος και αντίλογος καλύτερα. Το 2008 επίσης εκδίδεται από τις εκδόσεις «Οιωνός» η ποιητική συλλογή «Ιχνηλατώντας τη σιωπή. Το 2010 εκδίδονται και πάλι από τις εκδόσεις «Οιωνός» οι «Υδρίες ανάσες». Ακολουθούν το 20011 οι «Αλκυονίδες μνήμες» εκδόσεις «Οιωνός» και η συλλογή «Της ροής και της τέφρας» από τον «Άνεμος εκδοτική». Το 2013 εκδίδεται ξανά από τις εκδόσεις «Οιωνός» το «Όλον και το τίποτα της νοσταλγίας». Έπεται το 2015 από τις εκδόσεις «Συμπαντικές διαδρομές» τα «Σεπτά κι ανερυθρίαστα». Για να καταλήξουμε στο 2019 με τα «ΥΣΤΕΡόΓΡΑΦΑ με παραλήπτη» από τις «Χρόνος Εκδόσεις». Ποιήματα μου έχουν συμπεριληφθεί σε διάφορες ανθολογίες, σε πλείστα έντυπά αλλά και ηλεκτρονικά μέσα. Διατελώ μέλος του «Ομίλου Φθιωτών Λογοτεχνών και Συγγραφέων».  

10. Πείτε μας λίγα λόγια για το τελευταίο σας βιβλίο που έχει τίτλο: «ΥΣΤΕΡόΓΡΑΦΑ με παραλήπτη». Χρόνος Εκδόσεις / 2019

* Το τελευταίο μου βιβλίο, είναι η ένατη (9η) προσωπική ποιητική συλλογή και εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2019 από τις «Χρόνος Εκδόσεις. Ο τίτλος του είναι «ΥΣΤΕΡόΓΡΑΦΑ με παραλήπτη» και έχει την ιδιομορφία όλα τα ποιήματα, 47 τον αριθμό, να έχουν και το υστερόγραφό τους. Το υστερόγραφο πολλές φορές απαντάει θα έλεγα στο κυρίως ποίημα, ενώ κάλλιστα, κατά  τη γνώμη μου, τα υστερόγραφα θα μπορούσαν να σταθούν και ως αυτόνομα ποιήματα. Είναι θα έλεγα μια ενδιαφέρουσα ποιητική συλλογή, και αποζητάει την κρίση και την κριτική αξιολόγηση των παραληπτών και αποδεκτών της.  

11. Ποια είναι η αγαπημένη σας ώρα μέσα στην ημέρα που κάθεστε και γράφετε;

* Η αγαπημένη μου ώρας, ώρες μάλλον τόσο για διάβασμα όσο και για γράψιμο είναι αργά το βράδυ τότε που η ηρεμία που επικρατεί βοηθά το μυαλό να συγκεντρωθεί, τότε που μπορούν να σ’ επισκεφτούνε πιο άνετα η μνήμη, η μούσα, η νοσταλγία, η έμπνευση έτσι που να μπορείτε μαζί να περιπλανηθείτε,  να απογυμνωθείτε, να αποδράσετε, να ποιήσετε.

12. Πως είναι η ζωή ενός λογοτέχνη στα χρόνια της κρίσης;

* Η ζωή ενός λογοτέχνη στα χρόνια της κρίσης ήταν θαρρώ όμοια ή παρόμοια όπως όλων των συμπολιτών μας. Το τσουνάμι της κρίσης χτύπησε τους πάντες και ιδιαίτερα τους μη έχοντες και τους αποκλεισμένους. Ο λογοτέχνης στα χρόνια  της κρίσης, βγήκε στους δρόμους, φώναξε, διαμαρτυρήθηκε, κατάγγειλε πολιτικές και πολιτικούς και χρόνιες παθογένειες ενός συστήματος που φαίνονταν από χρόνια πως κάποια στιγμή θα έρθει το παλιρροιακό κύμα και θα το ξεγυμνώσει. Ο λογοτέχνης βίωσε και αυτός με οδυνηρό θα έλεγα τρόπο την κατεδάφιση της κοινωνίας μας προσπαθώντας όσο μπορούσε να σταθεί αρωγός στον δοκιμαζόμενο λαό μας.

13. Πως θα χαρακτηρίζατε τη λογοτεχνική παραγωγή σήμερα;

* Θεωρώ μεγάλη, αρκετά μεγάλη τη λογοτεχνική παραγωγή σήμερα. Πολλές ποιητικές συλλογές, πολλά μυθιστορήματα, διηγήματα, πεζά. Έχουμε εξαιρετικούς (και) σήμερα λογοτέχνες, θα αποφύγω εδώ, επιτρέψτε μου, να αναφέρω ονόματα. Σαφώς και από τη μεγάλη αυτή παραγωγή θα πρέπει να ψάξεις, να ανιχνεύσεις, να βρεις τα ξεχωριστά ή τουλάχιστον αυτά που έχουν κάτι να σου πουν. Ενώ αυτό, η μεγάλη λογοτεχνική παραγωγή  δηλαδή, θα έπρεπε να καταδεικνύει και μια βαθιά αγάπη του κόσμου προς το διάβασμα, θαρρώ πως αυτό δεν υφίσταται. Θεωρώ μικρό το ποσοστό των συμπατριωτών μας που αγαπάει πραγματικά το διάβασμα, τη μελέτη, τη σπουδή. Θεωρώ μικρό το ποσοστό που ψάχνει και εντρυφεί πάνω στη λογοτεχνία, πάνω στο βιβλίο γενικότερα. 

14. Ποιο θεωρείτε πως είναι το μυστικό της επιτυχίας ενός Best Seller;

* Ειλικρινά δεν γνωρίζω να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση. Υπάρχουν Best Seller που είναι πραγματικά διαμάντια, υπάρχουν και Best Seller που τα θεωρώ ποιοτικά φθηνά, πάμφθηνα. Ο λογοτέχνης, κατά τη γνώμη μου, οφείλει να καταγράφει τις δονήσεις της ψυχής και του νου του αποφεύγοντας να μπει στη διαδικασία να σκεφτεί «επαγγελματικά» έτσι ώστε να έχει επιτυχία κλπ. Αν κάποιο βιβλίο μας καταφέρει και γίνει Best Seller, καλώς να γίνει. Φτάνει να μη χάσουμε την ουσία του «γράφω» και του «ποιώ» ούτως ώστε να γίνει αυτό.

15. Αν έπρεπε να επιλέξετε ανάμεσα στο έντυπο ή στο ηλεκτρονικό βιβλίο, εσείς ποιο θα επιλέγατε;

* Θα επέλεγα το έντυπο βιβλίο γιατί θεωρώ μοναδική τη διαδικασία της έκδοσης, τη μυρωδιά του χαρτιού, την μεταφορά του όπου κι αν βρίσκεσαι, την ιδιαίτερα φιλική του παρέα. Από την άλλη μεριά σαφώς και δεν υποτιμώ το ηλεκτρονικό βιβλίο, έχει μάλιστα σημαντικά πλεονεκτήματα σε ό,τι αφορά κυρίως το οικονομικό σκέλος και μπορεί, υπό κάποιες προϋποθέσεις, να απευθυνθεί σε περισσότερο ευρύ αναγνωστικό κοινό. 

16. Ποια συμβουλή θα δίνατε σ’ ένα νέο λογοτέχνη;

* Σε έναν νέο λογοτέχνη θα έλεγα να προσπαθεί να αφήνει το δικό του ιδιαίτερο δημιουργικό αποτύπωμα αποφεύγοντας τα συνήθη, τα πεπατημένα τα ρηχά και τα εύπεπτα.  Όλα τα πράγματα στη ζωή και ιδίως η τέχνη του λόγου, θέλουν τρόπο. Ο τρόπος είναι αυτός που καθορίζει την εξέλιξη τους. Τα μικρά και μεγάλα εκείνα βήματα που μας απεγκλωβίζουν από την ομηρία της αγνωσίας. Που αλλάζουν τη θέση, τη φορά, την ματιά που βλέπουμε τον κόσμο. Που τον μαθαίνουμε ξεμαθαίνοντάς τον. Κάθε καιρός ορίζει μ’ ένα δικό του τρόπο την λογοτεχνία και την ποίηση. Όμως καμιά λογοτεχνία και καμιά ποίηση, δεν στάθηκε στα πόδια της, που δεν είχε στο κέντρο της το ανθρώπινο βίωμα. Ο Ρίλκε, γράφει πως: "Για να μπορέσει να γράψει κανείς αξιόλογα, πρέπει να έχει δει πολλές πολιτείες, ανθρώπους, πράγματα, πρέπει να γνωρίζει τα ζώα, πρέπει να γνωρίζει πως πετούν τα πουλιά και να ξέρει την κίνηση που κάνουν τα μικρά λουλούδια, όταν ανοίγουν το πρωί".

17. Τώρα ας περάσουμε στην πλευρά του αναγνώστη. Ποιο είναι το τελευταίο βιβλίο που διαβάσατε;

* Το τελευταίο βιβλίο που διάβασα είναι το «Απαγορευμένοι κήποι» της εξαιρετικής Τουρκοκύπριας ποιήτριας Νεσιέ Γιασίν ((Neshe Yashin) από τις εκδόσεις «Βακχικόν». Πρόκειται για ένα ανθολόγιο ποιημάτων με αισθηματική φόρτιση δίχως όμως η συγγραφέας να επιχειρεί εσκεμμένα να αισθηματολογεί. Ποιήματα ενδεδυμένα με αγάπη. Αγάπη προς τον άνθρωπο, τη φύση, την πατρίδα της την Κύπρο, την ενιαία και αδιαίρετη Κύπρο. Θεωρώ πως αξίζει της προσοχής μας το συγκεκριμένο βιβλίο το οποίο συνιστώ ανεπιφύλακτα στο αναγνωστικό κοινό.

18. Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;

* Έχουμε την ευτυχία και ευλογία μαζί να έχουμε εξαιρετικούς συγγραφείς - ποιητές στην πατρίδα μας. Συγγραφείς - ποιητές αχθοφόρους, συγγραφείς σπορείς, συγγραφείς φωτοδότες. Παλιούς και νέους. Ενδεικτικά και μόνο θα αναφέρω τους Κωνσταντίνο Καβάφη, Γιάννη Ρίτσο, Τάσο Λειβαδίτη, Οδυσσέα Ελύτη, Νίκο Καρούζο, Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, Χρόνη Μίσσιο, Κατερίνα Γώγου. Γνωρίζω πως αδικώ παρά πολλούς/ές μα είναι αλήθεια πως οι παραπάνω αναφερθέντες έπαιξαν σημαντικό, καταλυτικό θα έλεγα ρόλο στην όποια προσέγγισή μου στην ποίηση μα και στη ζωή. Από ξένους συγγραφείς - ποιητές να αναφέρω οπωσδήποτε τον Φερνάντο Πεσσόα, τον Πάμπλο Νερούντα, τον Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, τον Πάουλ Τσελάν, την Άννα Αχμάτοβα.

19. Ποια είναι τ’ αγαπημένα σας βιβλία;

* Πολλά, πάρα πολλά είναι τα αγαπημένα μου βιβλία και δυσκολεύομαι πραγματικά να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση υπό την έννοια πως θα μπορούσα να μιλώ και να γράφω για αυτά ασταμάτητα. Αναφέρω ενδεικτικά κάποια και όπως μου έρχονται αυτή τη στιγμή στο νου. «Αλχημιστής» του Paulo Coelho, «Θρίαμβος χρόνου» του Νίκου Καρούζου, «Προσανατολισμοί» του Οδυσσέα Ελύτη, «Η αβάστακτη ελαφρότητα του είναι» του Milan Kundera, «Βιολέτες για μια εποχή» του Τάσου Λειβαδίτη, «Καλά εσύ σκοτώθηκες νωρίς» του Χρόνη Μίσσιου, «Ερωτικά ποιήματα» του Pablo Neruda, «Ιδιώνυμο» της Κατερίνα Γώγου, «Ο μύθος του Σίσσυφου» του Albert Camus.  

20. Τελευταία ερώτηση. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια στο χώρο της λογοτεχνίας;

* Ασπαζόμενος τη ρήση πως το «μέλλον είναι τώρα» προσπαθώ όσο μου είναι μπορετό να ζω τις στιγμές μου γεμάτα, συμμετέχοντας ενεργά στο πολιτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό γίγνεσθαι και να αποτυπώνω λογοτεχνικά τις σκέψεις μου είτε αυτές αφορούν ανυψώσεις και χαίρε είτε αφορούν καταβυθίσεις και νέφη, είτε αφορούν ενστάσεις και δια-μαρτυρίες. Ετοιμάζω μια καινούργια ποιητική συλλογή που ευελπιστώ να εξέλθει στο φως τη νέα χρονιά (2020). Έχω κατά νου επίσης μια συγκεντρωτική έκδοση με αγαπημένα μου ποιήματα από όλες τις, μέχρις τώρα, εκδοθείσες ποιητικές μου συλλογές. Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε θαρρώ να έχουμε τις φλέβες μας ανοιχτές και τις αισθήσεις μας στιλπνές απέναντι στους όχι και τόσο ρόδινους και καρποφόρους καιρούς μας.   


_ Η παραπάνω συνέντευξη στον Δημοσιογράφο, Λογοτέχνη και Εκδότη του Περιοδικού «ΚΕΦΑΛΟΣ» κ. Πλούταρχο Πάστρα δημοσιεύτηκε στον ιστοχώρο του Περιοδικού στις 25.01.2020

kefalosperiodiko.blogspot.com/2020/01/takis-tsantinlas.html?fbclid=IwAR09FCcNbrLXUU0mGnRqcGHsrnM6vKrwmnO3s3zPYM6_PaFqE8m28dFoBJg

Μαρία θεοφιλάκου

Βικτώρια


Δεν έχει τέλμα να βουτήξω το ψωμί μου
Ούτε και τέρμα ν’ αποθέσω τα μπαγκάζια μου
Όλο τ’ αδράζω από τη σκόνη κι αυτά ξανακυλάνε

Μέρα τη μέρα σε σταθμούς που όλο τρέχουν
μοιάζω να είμαι εγώ σταματημένη,
ονειροπόλα καρτερώντας μια αποβάθρα
Κι εσύ αν είσαι φίλος
κάνε τα μάτια σου πως καθαρίζεις
Όποιος κι αν φεύγει από τους δυο,
αν φεύγει,
είμαστε μόνοι

_____________________________

 Τελευταία πρόσκληση

Μην πεις «είναι πολύ αργά»
Είμαι ένας φοίνικας
Αύριο οι στάχτες μου
            θα γίνουνε πουλί
Σήμερ’ ακόμα προλαβαίνεις
Σύρε τα πόδια σου
            επάνω μου
Ανάδεψε με να σκονίσω
            τα παπούτσια σου
Παίξε μαζί μου

Αύριο, τότε το τέλος καταφτάνει
Κάθε
      μια
           νέα
               ζωή
                  είν’ ένας θάνατος


_______________________________

Ξυπνάω ιδρωμένη 

κι εγώ τη μυρωδιά σου έσερνα

βαριά

μέσα απ’ τη νύχτα

κι είχα τα χέρια μου κομμένα απ’ τους αγκώνες,

και μία σίγουρη φωνή•

είχα κλειδιά

-κλειδιά να δουν τα μάτια σου-

αλλά πώς ρίχνονταν λέει σε κείνο το πηγάδι

ρίχνονταν από ποιόν

τότε λοιπόν ερχόσουνα

όπως κανείς γυρνάει καμιά φορά στον εαυτό του

κι έκανες για ν’ ακούσεις

κι έλεγες πως θα έχει πάτο αυτή η πτώση-

μα δεν διακρίναμε•

δεν μας διακρίναμε από τον πάτο

ζωντανούς

και τις φωνές μας που ανεβαίναν σκοτωμένες

_________________________________

Ξέρω το πρόσωπό σου 

Ξέρω το πρόσωπό σου
Αμίλητη από τη θέση μου βλέπω όλες τις πτυχές σου
Τα λυπημένα μάτια τα μάτια που χαμογελούν
Τις γωνίες που αλλάζουν τις σκιές που πέφτουν και ορθώνονται ξανά
Όπως γυρνάς

Ξέρω το πρόσωπό σου
Δεν έρχεται από τα μάτια αυτή η γνώση

Τα χείλια σου ξέρω
Όπως οι λέξεις έκθαμβες ακουμπάνε πάνω τους
Όπως ρωτάς

Κι ύστερα ανατινάσσονται στον ουρανό

Ξέρω το πρόσωπό σου με τα φώτα κλειστά
Με τα χέρια απλωμένα και
Την ψυχή να ίπταται λίγο πάνω απ’ το στήθος και
Πώς ψηλαφίζονται στον αέρα τα σημάδια σου
Ξέρω

Και τη συνέχεια την ξέρω
Είσαι ο έρωτας 

* Η Μαρία θεοφιλάκου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1983. Σπούδασε Μάρκετινγκ και Επιχειρησιακή Έρευνα στην ΑΣΟΕΕ. Συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στην Οικονομική επιστήμη, στο ίδιο πανεπιστήμιο. Το 2010 εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Δωδώνη» η πρώτη της ποιητική συλλογή, με τίτλο «ΑΝ[ΩΝ]ΥΜΑ».

Κριτικό σημείωμα του κ. Πέτρου Αργυρίου από την «Υπερρεαλιστική Ομάδα Θεσσαλονίκης» για την ποιητική συλλογή «Αποτυπώματα στο πουθενά» της Μαρίας Αργυρακοπούλου

Αποτυπώματα στο πουθενά / (ποιητική συλλογή, εκδόσεις Χρόνος, 2019).

Μία ποιητική συλλογή που ξεχειλίζει από ερωτικούς σπασμούς ολότητας κατακερματισμένης στο πανταχού παρών «εγώ» και το απωθημένο «εμείς». Η διαπάλη ατομικότητας και συλλογικότητας δεν μετατρέπεται σε γόρδιο δεσμό της ερωτικής έκφρασης. Αντίθετα, διαμορφώνει το απαραίτητο πεδίο ηδονών όχι αποκλειστικά σαρκικής υφής. Εξάλλου, ο έρωτας με σωματική στόχευση δεν ανταποκρίνεται στο υψηλό κίνητρο ρομαντικής ερμηνείας που αποδίδεται στην ποίηση της Μαρίας Αργυρακοπούλου. Είναι ο έρωτας ως πάθος και ως ενθουσιασμός. Η ίδια η ποίηση μετατρέπεται και αναγνωρίζεται ως Μούσα του εκάστοτε δημιουργού. Η ανοχή ως αποδοχή υποβάλλεται το άτομο υποβάλλει το άτομο στην υλικότητα του ονείρου που συστήνεται απ’ τις αντιθέσεις των αντιθέσεις των αισθημάτων. Αντιθέσεις οι οποίες τοποθετούνται από την αδράνεια στην κίνηση, απ’ την ενέργεια στη σιωπή, απ’ τη χαρά στην απογοήτευση χωρίς ωστόσο ποτέ να απαρνιούνται την ελκτική δύναμη του ονείρου. Ένας τύπος βυθισμένος στην αλήθεια της φύσης, τα συνθετικά υλικά της οποίας βρίσκουν ανταπόκριση στην αλήθεια έκφρασης του χρόνου. «Εκεί που χαράξαμε το παρόν και το μέλλον, ανιχνεύοντας κοχύλια και βότσαλα και που η αύρα της θάλασσας λάξευε τ’ αρχικά μας στην άμμο» (σελ 11).
Ακόμα κι αν οι στιγμές κυλήσουν και χαθούν στο βάθος του ορίζοντα είναι τα στίγματα τα οποία καρφωμένα σε διαστήματα απόστασης απ’ την διάδραση των γεγονότων στη νοσταλγία, καθρεφτίζουν του έρωτος τις εκφάνσεις. «Τη σιωπή μου θα ντυθώ κατάσαρκα/ κι απ’ τα στημένα ερμάρια/που επαναπαύονται/των αγγελιοφόρων τα μαντάτα/ θα δραπετεύσω μιαν άνοιξη/ μακριά απ’ της μέρας το ποδοβολητό» (σελ 13). Αυτή η αναζήτηση της ρωγμής ανεξαρτησίας στο σώμα της αναγκαιότητας είναι η μορφή του προσώπου λαξεμένη στης ίριδας την περιπλάνηση. Το ενδιαφέρον στα ποιητικά δρώμενα αποτυπώνει το ανθρώπινο ενδιαφέρον για την πηγή αποχαλίνωσης των αισθήσεων. «Είμαι άνοιξη και χειμώνας συνάμα/η γύμνια που ενδύεται μονάχα στο σώμα σου/και χωρίς μακιγιάζ/επιμένει να εισπνέει ζωή» (σελ 19).
Είναι η γυναίκα στα υψίπεδα της αφοσίωσης προς τιμήν ενός εμπειρικού σκοπού. Είναι ακόμη η αθωότητα της σκέψης η οποία παρεμβάλλεται ανάμεσα στα «θέλω» και τα «πρέπει». Τα πρώτα, πιέζουν για ικανοποίηση. Ικανοποίηση η οποία απελευθερώνεται στα δώματα της φαντασίας. Τα δεύτερα, επιβαρύνουν δίχως να ματαιώνουν την έλξη καθώς τα ίδια έχουν ενσωματωθεί πλήρως στα κατάστηθα πολύπλευρων εκφράσεων. Ο άνθρωπος ως ζωντανός οργανισμός απομυθοποιημένος στις διαφορετικές του εκδοχές αναπνέει ελεύθερα σε κάθε μεταβολή των δεδομένων χωρίς ποτέ να αμφιβάλλει για την αξία των πραγμάτων. «Αν θες να μάθεις πως αναπνέω/εσένα ρώτα/που με αγγίζεις/ ως φως της αυγής/κι ως υπέρλαμπρος άστρο της νύχτας» (σελ 21). Σώμα-υλικότητα-φύση-έρωτας κατασκευάζουν τον τύπο ελευθερίας της ποιήτριας καθώς «ορθώνεται το σύμπαν εμπρός μου/ως θάλασσα αμόλυντη/και ξελογιάζεται ο νους/από των άστρων το μαγικό αντιφέγγισμα» (σελ 27).
Ο χώρος των συναισθημάτων ως περιήγηση στην επιφάνεια της πραγματικότητας και των περιορισμών που τη συνοδεύουν δίνει απαντήσεις σε μία πανδαισία εικόνων και χρωμάτων τα οποία λειτουργούν ως συνδαιτυμόνες ουτοπίας. Η εξέλιξη των πραγμάτων διαμορφώνει αποστάσεις ανάμεσα στον παρόν και το θάνατο καθώς το δρων υποκείμενο αναγνωρίζει την υπαρξιακή του όψη στη στιγμιαία παρέμβαση διαχρονικοτήτων του έρωτος. Συν το χρόνω οι μνήμες ξεθωριάζουν. Υπονομεύεται ο σκληρός πυρήνας της ηδονικής πρόσληψης και απομένει η αίσθηση των ζώντων προταγμάτων στις αναμνήσεις των προσώπων. «Όπου κι αν γυρίσω το βλέμμα μου/συναντώ την ανάσα σου/να περιφέρεται γυμνή στο στερέωμα» (σελ 37). Η θύμηση επανέρχεται και φωτίζει πτυχές άγνωστες του βίου που έμοιαζαν μέχρι πρότινος περαστικές λεπτομέρειες. Τώρα, εμφανίζει υψόμετρο αξιών στις παραμικρές νησίδες της μοναχικότητας. Μία οπτασία η ζωή, μία ψευδαίσθηση η οποία ενταφιάζει τα μελλούμενα στον αχνό παρελθόντος χρόνου να επιβεβαιώσει τα ίχνη της κατάδυσης στην
πραγματική φύση της ανθρώπινης ύπαρξης. «Στο κουφάρι/της εναπομείνασας ανθρωπιάς/ανάμεσα σ’ ένα άτολμο πλήθος (…)/ εκεί θα με βρεις/να αγωνίζομαι σθεναρά/ως έσχατος στίχος» (σελ 55).
Εν τέλει, ο έρως ως μάχη επιβίωσης και η φαντασία ως το μαγικό φίλτρο αναμνήσεων, εξακολουθούν να διαποτίζουν τον άνθρωπο με το κίνητρο της παρουσίας σε έντονα τραπέζια ηδονών, αισθητικών και πνευματικών.

Πέτρος Αργυρίου

Δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό «Εκδοτικά Νέα» της «Υπερρεαλιστικής Ομάδας Θεσσαλονίκης» (Ιανουάριος 2020)

«Υδρίες ανάσες» του Τάκη Τσαντήλα. Με την ιδιαίτερη κριτική ματιά της Σοφίας Στρέζου

Τον Φεβρουάριο του 2010, κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή του Τάκη Τσαντήλα «Υδρίες ανάσες» από τις «ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΙΩΝΟΣ». Ο ποιητής θέλει, άλλη μια φορά να μας ταξιδέψει στην περιπλάνηση των λέξεων.
"Υδρίες ανάσες", ανάσες που το ελάχιστο της πνοής, μεγιστοποιείται και γίνεται η αφετηρία για το πέταγμα, από πληγή σε πληγή στην αποπλάνηση του λόγου, με την συγκίνηση που φέρνουν λέξεις ανάδρομες, αγαπημένες εκφράσεις που πεταρίζουν το ίδιο καλά σε δειλινά και νύχτες, για να συναντήσουν το αμετακίνητο της θλίψης, που διασταυρώνεται με ψιθύρους στην φυγή ονείρων, προσμένοντας νέες συναντήσεις στο θόλο τ' ουρανού.
Δεν φεύγει, δεν αποφεύγει, δεν υπεκφεύγει να συνομιλήσει ανοιχτά, για ότι τον συγκλονίζει στην υπέροχη και ταυτόχρονα ουτοπική διαδρομή στα πεδία της γραφής, στους κύκλους που συνομιλούν με κύματα ταξιδιάρικα σε θάλασσες ανοιχτές.
Μοιράζεται εξομολογήσεις και τις αφήνει να εκτεθούν την ώρα που συνουσιάζεται με άδειες γραμμές, για να γεμίσουν από το φως της γραφής του. Είναι η δική του αλήθεια σε μια κατάθεση γνώριμου ύφους που ταυτοποιεί το ενυπόγραφο και ιδιαίτερο γράψιμο στην γεωγραφία της ποίησης.
Είναι ένας διάλογος προσωπικός, εκ βαθέων, που αφήνεται να ξεδιπλωθεί στα μάτια των αναγνωστών, διατηρώντας τον ομφάλιο λώρο, που διατηρεί με τους φίλους στα αναγνωστήρια που σεργιανούν οι λέξεις. Τεθλασμένες ανάσες που σαν φωτιά καίνε ιριδίζοντα σκοπευτήρια, σε απένθητες καταδύσεις.
Είναι εκείνος που αφουγκράζεται με φωνή γερμένη στους ώμους, μένοντας στάσιμος, μαθητής στην ίδια τάξη, αμετανόητος εραστής, αλιεύς πόθων, κυρίαρχος συναισθηματικών ατοπημάτων, στα νοήματα ερωτικών διαδρομών. Εδώ οι λέξεις δεν απεργούν σε άσωτους καιρούς στις κατεβασιές των άστρων. Γιατί τι άλλο είναι η ποίηση του Τάκη Τσαντήλα, μικρά αστεράκια που δείχνουν τον δρόμο, στις ατραπούς μεθυσμένης ερωτικής γραφής ενορχηστρωμένης με σιωπές και θύμησες στην περιήγηση της μνήμης.

* Ενδείξεις

Θα 'ρθει καιρός
που τα καρφιά των ατραπών
που δρασκελίσαμε
θα βυθιστούν σκαιά
μες στο ισχνό κορμί της θύμησης
όπου το αίμα
θ' αναβλύζει πορφυρό
και θα κοχλάζει.

Ψάχνει στεριές ν' ακουμπήσει άχραντες επιθυμίες, στα οδοφράγματα που στήνονται πόθοι στην αοριστία του χρόνου, στα νεφελώματα των σκέψεων που υφαίνονται στίχοι και ύμνοι στα ύψη των μύθων. Στη μυθολογία των παθών, επαίτης γίνεται στην περιφορά των αισθήσεων.

* Ιριδίζοντα πάθη

Επιμένω επαίτης να σε ψάχνω στη δίνη
να ξεσέρνομαι πίσω από ιριδίζοντα πάθη
να μην έχω ανάσα παρά μόνον για σένα
και μια ερημιά απαλή σαν το χιόνι
σαν τη νύχτα που αράχνιασε εντός μου
μ' εκδορές μυστικές
με σκιές σιωπηλές
και μ' ακάνθινες μνήμες.

Δεν αλλάζουν οι σκιές σε διάφανα φώτα, αθωώνονται σε γεννήματα ποιημάτων, την ώρα που σε βράχια χτυπούν οι σιωπές στα ναρκοπέδια της μνήμης, μονομαχούν στο κενό πολλές φορές, για κείνο το μοίρασμα το απρόσμενο, που ζεσταίνει θεϊκές πνοές, σε πεδία συγνώμης, αποχαιρετισμού, σκορπισμένα σε πέλαγα κλεισμένα, θολωμένα από κερασμένο μέλλον, σε ατελεύτητες τροχιές, αγαπώντας πληγές που επιστρέφουν, που δεν ξεχνούν , ονειρεύονται ανιχνεύσεις, ψηλαφώντας απουσίες στους καθρέφτες, που κόβουν και τεμαχίζουν κόσμους πικρούς, για ν' ανταμώνουν εκείνα που σβήστηκαν, αλλά από την αρχή ξαναγράφονται στην ιστορία της γιορτής νοσταλγικών ενθυμήσεων.

* Μικρές σκιές

Δίχως στάσεις είναι θαρρώ ο προορισμός
δίχως σιγήσεις
μόνο να, μικρές βροχές
πρέπει να προσπεράσουμε
μικρές σκιές
μικρούς υφάλους
που προσπαθούν να παρακάμψουν το ταξίδι μας
να αναστρέψουν τη ροή των ήχων
των ποιημάτων
που - κόντρα σ' ομίχλες και καιρούς θολούς -
γεννοβολούν καινούργια ποιήματα
με όψη ηδεία κι αρυτίδωτη
με ζωηρή ανάσα
με αναβλύζουσα θωπεία
και με περιφορά θαυμάτων κι ανατάσεων
από ένα μέλλον που αγρυπνά
πάνω στα ναρκοπέδια της μνήμης.

Για τον Αίολο της ποίησης, που φυσάει το πολύ μιας γραφής μ' ανοιχτούς ασκούς, αιολίζεται στις παραγράφους μυστικών αποστάξεων, που το λίγο της μελάνης γίνεται πολύ, αγγίζοντας κορυφογραμμές, φλερτάροντας πάντα με την έμπνευση, που του χτυπά απρόσμενα την πόρτα, σε ώρες που όλοι εμείς κοιμίζουμε τ' όνειρο, εκείνος ξαγρυπνά, για να βρει το χάιδεμα στο ξημέρωνα της πρώτης ηλιαχτίδας, κι ύστερα να το φέρει με κρυσταλλένιους ήχους στα μάτια μας.

* Στους λειμώνες των άστρων

Μ' ανοιχτούς τους ασκούς των ανέμων

σαλπάρουμε
στ' ανοιχτά θαλασσών και ερώτων
ανιχνεύοντας ρίμες
σε βυθούς των αιώνων θαμμένες
με φανούς βιβλικούς κι άγιες θύμησες
μ' αγρυπνίες κυμάτων και ήχων
που ενώνουν το φως με τα θαύματα
στους ναούς των ανθών
και ευκταίους λειμώνες
των άστρων.

Η περιφορά των αισθήσεων περιμένει επαρκείς αναγνώστες σε προσκυνήματα επιταφίων μυημένων σε ποιητικές "Υδρίες ανάσες". Σε αχούς ονείρων, εκπορθείται γλυκιά ευωδιά αρωμάτων. Σε ερώτων αγγίγματα, με φώτα γιορτής, γίνονται εξορύξεις παθών και πόθων, συνοδεύοντας το αγνάντεμα σε τούτο το ταξίδι των λέξεων.

* Άχραντος επιθυμία

Τίποτα άλλο δεν θα ποθήσω
ν’ απεκδυθείς μονάχα
των περιττών συστολών σου
να ταξιδέψεις ως το άχραντο φως
ν’ αφουγκραστείς τον αχό
της απαστράπτουσας φλόγας
και να με κρύψεις βαθιά
μέσα στο εύοσμο πάθος σου
που αδημονείς διακαώς
να ανθίσει.


Σοφία Στρέζου - Συγγραφέας / Κριτικός

«Αισθητικές αναλύσεις δημιουργών» (1ος τόμος) / «Άνεμος Εκδοτική» 

Μέσ' από σένα

Αναδιφώντας επιμόνως εσένα
ανταμώνω μ' εμένα
ως έκφυλο σύννεφο
στον σεπτό ουρανό σου.


Τάκης Τσαντήλας 

Η κατοικία της αγάπης

Ψηλά
στην απόρθητη αίγλη των άστρων
κατοικεί η αγάπη
συμβιώνοντας άρρηκτα
με ηδύφωτα ποιήματα.


Τάκης Τσαντήλας

Αναλαμπές

Κι από το σάλπισμα αυτό πάλι παρούσα δήλωσες
να με κοιτάζεις ζωηρά με τ' άστρα μάτια σου
και να σκαρώνεις στίχους στο κορμί μου.
Βαρύ φορτίο η μοναξιά μαζί σου
να ανεβαίνει ασθμαίνοντας στα σύννεφα
και να κυλά σαν αδυσώπητη βροχή
στο περιβόλι που αφήσαμε λειψά τα όνειρα
σαν σκιάχτρα ν' απωθούν επιθυμίες.
Χάσκει ανοιχτή μέσα μας η κερκόπορτα
μας ξεναγεί στο ίδιο μέρος
που αιώνες πριν ιχνογραφούμε στιλπνά φιλιά
κι απολαμβάναμε ασύστολα το βουερό τους πάθος.
Αχνό το φως που φέγγει ακόμα στον ορίζοντα
ό,τι απέμεινε από τις πυρκαγιές
που βάζαμε τις νύχτες στις αισθήσεις μας
κι αφουγκραζόμασταν τ' απόκρυφα σκιρτήματα της θύελλας
καθώς αναδιφούσε το φεγγάρι.


Τάκης Τσαντήλας

Αχάτης

Τώρα καθώς το φως σε εκπορθεί
υψώνονται ψηλά τα λάβαρα της Άνοιξης,
ηχούν τα σήμαντρα

στον ερχομό του μυστικού αγέρα

που θα σαρώσει τη σιωπή
και την βαθιά κρυμμένη λύπη.
Φέγγουν οι αγκαλιές
δειλές αχτίδες
στο κατώφλι της ανάστασης,
τα γιασεμιά και τ' ανθισμένα κρίνα
ο ασπασμός του φεγγαριού στο στήθος σου
και το σεπτό δάκρυ της θάλασσας
καθώς κύμα ξεχύνεται
και πάθος άφθαρτο
ατέρμονη αμμουδιά με άσπρα βότσαλα
εωθινός αχάτης που συσπάται
στο κορμί σου.


Τάκης Τσαντήλας

Με παρρησία

Να κοιτάζουμε, πρέπει,
με παρρησία το φως.
Να νιώθουμε πρόσχαροι
τη θερμή και δορκάδα ματιά του.
Κι ας μας καίει ενίοτε.


Τάκης Τσαντήλας